علی صیادی؛ محمدجواد امیری؛ محمد یزدی
چکیده
سابقه و هدف: تبخیر-تعرق یکی از بخش‌های مهم تعادل چرخه آب هستند . بیش از 0.72 درصد از منابع آبی کشور به دلیل تبخیر-تعرق از دسترس خارج می‌شود. این عوامل، اهمیت و ضرورت استفاده بهینه از آب و پیشبینی دقیق میزان تبخیر و تعرق واقعی در کاربردهای مختلف ازجمله کشاورزی و مدیریت منابع آب، اعم از برنامه‌ریزی آبیاری و مدلسازی رشد گیاه را نشان می‌دهد. ...
بیشتر
سابقه و هدف: تبخیر-تعرق یکی از بخش‌های مهم تعادل چرخه آب هستند . بیش از 0.72 درصد از منابع آبی کشور به دلیل تبخیر-تعرق از دسترس خارج می‌شود. این عوامل، اهمیت و ضرورت استفاده بهینه از آب و پیشبینی دقیق میزان تبخیر و تعرق واقعی در کاربردهای مختلف ازجمله کشاورزی و مدیریت منابع آب، اعم از برنامه‌ریزی آبیاری و مدلسازی رشد گیاه را نشان می‌دهد. برآوردهای دقیق تبخیر-تعرق در مطالعاتی از قبیل بررسی تغییرات اقلیمی، توسعه‌ی پایدار و کنترل منابع آبی نقش مهمی را ایفا میکند. در این راستا هدف از این پژوهش بررسی روند تغییرات حرارتی و میزان تبخیر-تعرق کلان‌شهر تبریز با استفاده از سنجش‌ازدور است. مواد و روش‌ها: در این پژوهش با توجه به‌دقت و تطبیق‌پذیری بالا در الگوریتم سبال و همچنین تکنیک‌های سنجش‌ازدور برای برآورد تبخیر و تعرق از الگوریتم سبال و تصاویر ماهواره‌ای لندست استفاده گردید. بدین منظور تصاویر ماهواره‌ای لندست در سنجنده‌های ("OLI_TIRS") و از سال 2013 - 2021 از سایت اداره ی کل ملی هوانوردی و فضا (NASA ) تهیه‌شده است. همچنین در این پژوهش از فنون سنجش‌ازدور حرارتی و سامانه اطلاعات جغرافیایی که به شیوه‌ای مؤثر و کارآمد با یکدیگر ترکیب شدند استفاده‌شده است. در اﯾﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ از نرم‌افزار 10/8 ARC Gis ﺑﺮای ﺗﻬﯿﻪ خروجی و از نرم‌افزارهای 5/3 Envi به‌منظور اﻧﺠﺎم ﭘﺮدازش، تجزیه‌وتحلیل ﺗﺼﺎوﯾﺮ ﻟﻨﺪﺳﺖ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪ.نتایج و بحث: نتایج این پژوهش نشان داد ( LST) از سال 2017 قسمت نارنجی و قرمزرنگ افزایش پیداکرده است. پیکسل‌های با دمای 315 الی 320 و 320 درجه به بالا در منطقه موردبررسی غالب گردیده است. شاخص (NDVI )نشان داد پیکسل‌های رنگ زرد و قرمزرنگ (0/2-0/4) و (<0/6) افزایش پیداکرده است. شاخص (BT ) افزایش پیداکرده است و پیکسل‌های 310-315 جای خود را به 315-320 و 320 به بالا داده است. نتایج تبخیر-تعرق نشان داد روند صعودی در تبخیر-تعرق وجود داشته و از سال 2017 الی 2021 در قسمت خارج از مرکز شهر افزایش پیداکرده است.نتیجه گیری: با توجه به نتایج این پژوهش، تبخیر-تعرق در خارج از مرکز شهر افزایش پیداکرده است، در قسمت‌هایی که افزایش دما ثبت‌شده میزان تبخیر-تعرق نیز افزایش پیداکرده و رابطه معناداری ثبت‌شده است. همچنین پیشنهاد می‌شود با توجه به نتایج پژوهش که سال‌های 2017، 2019 و 2021 تغییرات مشهودی در خارج از مرکز شهر در تبخیر-تعرق ثبت گردیده است در تحقیقات آینده از فرمول روزانه ماهانه و سالانه استفاده شود.
امین قصمی؛ ناصر مهردادی؛ محمدجواد امیری
چکیده
تخلیه فاضلابهای شهری و صنعتی پدیده ایست که در شهرها و مناطق ساحلی اتفاق می افتد. در کشور ما، با توجه به داشتن نوار ساحلی طولانی و شهرها و روستاهای متعدد همجوار دریا در شمال و جنوب کشور، تخلیه فاضلاب به دریا از لحاظ زیست محیطی موضوعی است که می بایست مورد بررسی و ارزیابی دقیق قرار گیرد. در این پژوهش از مدل عددی MIKE 21 FM برای شبیه سازی هیدرودینامیکی ...
بیشتر
تخلیه فاضلابهای شهری و صنعتی پدیده ایست که در شهرها و مناطق ساحلی اتفاق می افتد. در کشور ما، با توجه به داشتن نوار ساحلی طولانی و شهرها و روستاهای متعدد همجوار دریا در شمال و جنوب کشور، تخلیه فاضلاب به دریا از لحاظ زیست محیطی موضوعی است که می بایست مورد بررسی و ارزیابی دقیق قرار گیرد. در این پژوهش از مدل عددی MIKE 21 FM برای شبیه سازی هیدرودینامیکی و انتقال آلودگی استفاده خواهد شد. این مدل متعلق به موسسه مطالعات هیدرودینامیکی دانمارکDHI)) است و در رشته های مهندسی در شاخه های محیط زیست، آب و سواحل و بنادر کاربرد دارد. محیط گرافیکی و کاربرپسند این مدل و توانایی ها و امکانات گسترده و اطمینان از نتایج و خروجی های این مدل ازجمله ویژگی های گران بهای آن است.انتشار آلودگی در محیط های آبی یک پدیده رو به افزایش است. نگرانی از عواقب محیطی و اقتصادی ناشی از انتشار آلودگی در محیط های آبی محققین را وادار کرده که در این راستا تحقیقات فراوانی انجام داده و مدل هایی را جهت بررسی این پدیده و پیش بینی اثرات آن ارائه نمایند. یکی از روش های که می تواند در پیش بینی و حرکت آلاینده ها در محیط های آبی کمک شایانی کند، مدلسازی عددی می‌باشد. این پژوهش شامل چهار بخش اصلی با موضوعات متفاوت بود. موضوع اول بررسی فاضلاب تصفیه شده خروجی از تصفیه خانه بندر عباس که به داخل خور گورسوزان تخلیه می شود بود. اگرچه که با بررسی ویژگی های ظاهری محل تخلیه و بوی بد ناشی از آن، کدورت بالا و ایجاد کف در آب خور این موضوع مشهود است.موضوع دیگر مدلسازی هیدرودینامیکی و کیفی محیط دریایی است. برای این منظور مدل مایک دوبعدی انتخاب شده است. ابتدا محدود کل خلیج فارس مدلسازی هیدرودینامیکی شده است. سپس از نتایج حاصل از مدل کالیبره شده خلیج فارس دادههای تراز سطح آب در مرز محدوده بندرعباس استخراج و مدل هیدرودینامیکی محلی برپا شده است. سرانجام مدل کیفی بر اساس محل تخلیه و داده های کیفی فاضلاب تخلیه شونده به محیط و دیگر داده های موجود از نمونه برداریها و اندازه گیریها برپا و اجرا شده است. بدین ترتیب پخش آلودگی مورد بررسی قرار گرفته است.نتایج نشان می دهند که تخلیه فاضلاب تصفیه شده به این خور و حتی خارج از خور و در نزدیکی ساحل مشکلات این منطقه را حل نخواهد کرد با توجه به سعی و خطاهای صورت گرفته و بررسی عمق و متوسط سرعت و جهت جریانات در منطقه، تنها راه حل استفاده از آتفال با طول حداقلی 2000 متر و عمق حدود 7 متری می باشد. در این صورت احتمال ایجاد شرایط یوتروفیک در محیط خور و نواحی ساحالی بندر عباس به واسطه تخلیه فاضلاب تصفیه شده به شدت کاهش خواهد یافت.
محمدجواد امیری؛ حمید جورکش؛ احمد نوحه گر
چکیده
سابقه و هدف: سیلاب ناشی از افزایش ناگهانی ارتفاع آب رودخانه به‌دلیل وقوع بارندگی شدید می‌باشد که آب اضافه از دبی پایه و بستر رودخانه خارج شده و وارد مناطق مجاور می‌شود که خسارت‌های هنگفتی را بر اکوسیستم‌ها و زیرساخت‌های منطقه در سیلاب-دشت‌های رودخانه وارد می‌سازد. به‌منظور تدوین برنامه‌ی راهبردی در مسیر مدیریت بحران، شناخت ...
بیشتر
سابقه و هدف: سیلاب ناشی از افزایش ناگهانی ارتفاع آب رودخانه به‌دلیل وقوع بارندگی شدید می‌باشد که آب اضافه از دبی پایه و بستر رودخانه خارج شده و وارد مناطق مجاور می‌شود که خسارت‌های هنگفتی را بر اکوسیستم‌ها و زیرساخت‌های منطقه در سیلاب-دشت‌های رودخانه وارد می‌سازد. به‌منظور تدوین برنامه‌ی راهبردی در مسیر مدیریت بحران، شناخت سازوکار و تکوین پدیده‌ی سیلاب و میزان رواناب ایجادشده ناشی از آن در اولویت قرار دارد. مواد و روش ها: در پژوهش حاضر، سه وقوع سیلاب در روزهای 16 فوریه 2017، 26 مارس 2019 و 23 ژانویه 2020 که در هر سه روز، میانگین بارش در محدوده‌ی مطالعاتی شیراز، 100 میلی‌متر بود، انتخاب شده و با رویکرد سینوپتیکی، اندرکنش‌های جوی و الگوهای مولد سیلاب شناسایی گردید. سپس با استفاده از مدل هیدرولوژیکی HEC-HMS میزان تبدیل بارش به رواناب در هر یک از زیرحوضه‌های موجود در محدوده مطالعاتی شیراز شبیه‌سازی شد. نتایج و بحث: نتایج نشان داد که بیشینه‌ی بارش در فوریه و کمینه‌ی آن در جولای رخ می‌دهد. بیشینه‌ی بارش سالانه در مناطق کوهستانی قلات و گلستان با 627 میلی‌متر و کمینه‌ی آن در مهارلو به میزان 245 میلی‌متر است. نتایج سینوپتیکی نشان داد که استقرار ناوه‌ی کم‌ارتفاع و سردچال جوی تراز 500 هکتوپاسکال در شرق مدیترانه به همراه استقرار سیستم کم‌فشار دینامیکی ایران موجب ناپایداری هوای سطحی در استان فارس شده و با تزریق رطوبت از خلیج‌فارس به توده‌ی هوا، موجب وقوع بارش‌های سیلابی در شیراز شده است. نتایج مدلسازی بارش- رواناب نشان داد که بیشترین میزان رواناب در زیرحوضه‌های صدرا و قلات به‌ترتیب 5773 و 5076 هزارمترمکعب بود و بیشینه‌ی دبی پیک نیز در صدرا و قلات به‌ترتیب 666 و 389 مترمکعب در ثانیه بود که طی ساعت 17:00 اتفاق افتاد. بیشترین حجم نفوذ بارش در قلات و چنار راهدار به‌ترتیب 5423 و 2546 هزارمترمکعب بود و کمترین میزان نفوذ در دروازه قران با 247 هزارمترمکعب بود که دلیل اصلی آن تراکم بالای کاربری مسکونی- تجاری در این زیرحوضه است. نتیجه گیری: بنابراین پیشنهاد می‌گردد که به‌منظور مدیریت بحران سیلاب در شیراز، مهار رواناب‌های تولیدشده در زیرحوضه‌های شمالی همچون قلات، گلستان و صدرا و افزایش سطح نفوذپذیری می‌تواند در مهار سیلاب کارساز باشد.
علیرضا پورخباز؛ حمیدرضا پورخباز؛ سعیده جوانمردی جوانمردی؛ محمدجواد امیری
دوره 11، شماره 3 ، مهر 1392
چکیده
توسعه سریع نواحی شهری دنیا در قرن 21 مسائل زیست محیطی رابه دنبال داشته است که به روشهای جدید تجزیه و تحلیل، و منابعجدید داده ها و اطلاعات نیاز دارد. برنامه ریزی اکولوژیکی همراه باتصمیم گیری چندمعیاره فرایندی است که ارزیابی زیست محیطی واقتصادی اجتماعی کاربری اراضی را با هدف مدیریت منابع طبیعی،حفظ اکوسیستم و حل یا کاهش برخوردهای ...
بیشتر
توسعه سریع نواحی شهری دنیا در قرن 21 مسائل زیست محیطی رابه دنبال داشته است که به روشهای جدید تجزیه و تحلیل، و منابعجدید داده ها و اطلاعات نیاز دارد. برنامه ریزی اکولوژیکی همراه باتصمیم گیری چندمعیاره فرایندی است که ارزیابی زیست محیطی واقتصادی اجتماعی کاربری اراضی را با هدف مدیریت منابع طبیعی،حفظ اکوسیستم و حل یا کاهش برخوردهای احتمالی زیستمحیطیانجام می دهد. هدف این تحقیق، تعیین توان اکولوژیک توسعه شهریبرای زون جنوبی البرز مرکزی با استفاده از مدل منطق فازی دراست. این ارزیابی، پارامترهای اکولوژیک اعم از Idrisi و GIS محیطپارامترهای فیزیکی (شامل توپوگرافی، ارتفاع، شیب، خاک، سنگ مادر،بارندگی، دما و ...) و پارامترهای زیستی (شامل تراکم پوشش گیاهی ومناطق حفاظت شده) را که در کاربری توسعۀ شهری مؤثرند، با همترکیب می کند. ابتدا، کاربری اراضی شهری براساس طبقات مدلاکولوژیک حرفی ایران به انواع مناسب، نسبتاً مناسب و نامناسبطبقه بندی شد. سپس تصمیم گیری چندمعیاره جهت ارزیابی تناسباکولوژیکی توسعه برای هر طبقه براساس ارزش و وزن فاکتورها انجامشد و نقشه تناسب طبقات با کمک الگوریتمی که فاکتورها را به روشترکیب میکند، بسط داده شد. نتایج نشان WLC-AHP تلفیقی فازیداد که تصمیمگیری چندمعیاره همراه با مدل فازی برای ارزیابیزیستمحیطی توسعه شهری عملکرد بالایی دارد
