محمدجواد امیری؛ حمید جورکش؛ احمد نوحه گر
چکیده
سابقه و هدف: سیلاب ناشی از افزایش ناگهانی ارتفاع آب رودخانه به‌دلیل وقوع بارندگی شدید می‌باشد که آب اضافه از دبی پایه و بستر رودخانه خارج شده و وارد مناطق مجاور می‌شود که خسارت‌های هنگفتی را بر اکوسیستم‌ها و زیرساخت‌های منطقه در سیلاب-دشت‌های رودخانه وارد می‌سازد. به‌منظور تدوین برنامه‌ی راهبردی در مسیر مدیریت بحران، شناخت ...
بیشتر
سابقه و هدف: سیلاب ناشی از افزایش ناگهانی ارتفاع آب رودخانه به‌دلیل وقوع بارندگی شدید می‌باشد که آب اضافه از دبی پایه و بستر رودخانه خارج شده و وارد مناطق مجاور می‌شود که خسارت‌های هنگفتی را بر اکوسیستم‌ها و زیرساخت‌های منطقه در سیلاب-دشت‌های رودخانه وارد می‌سازد. به‌منظور تدوین برنامه‌ی راهبردی در مسیر مدیریت بحران، شناخت سازوکار و تکوین پدیده‌ی سیلاب و میزان رواناب ایجادشده ناشی از آن در اولویت قرار دارد. مواد و روش ها: در پژوهش حاضر، سه وقوع سیلاب در روزهای 16 فوریه 2017، 26 مارس 2019 و 23 ژانویه 2020 که در هر سه روز، میانگین بارش در محدوده‌ی مطالعاتی شیراز، 100 میلی‌متر بود، انتخاب شده و با رویکرد سینوپتیکی، اندرکنش‌های جوی و الگوهای مولد سیلاب شناسایی گردید. سپس با استفاده از مدل هیدرولوژیکی HEC-HMS میزان تبدیل بارش به رواناب در هر یک از زیرحوضه‌های موجود در محدوده مطالعاتی شیراز شبیه‌سازی شد. نتایج و بحث: نتایج نشان داد که بیشینه‌ی بارش در فوریه و کمینه‌ی آن در جولای رخ می‌دهد. بیشینه‌ی بارش سالانه در مناطق کوهستانی قلات و گلستان با 627 میلی‌متر و کمینه‌ی آن در مهارلو به میزان 245 میلی‌متر است. نتایج سینوپتیکی نشان داد که استقرار ناوه‌ی کم‌ارتفاع و سردچال جوی تراز 500 هکتوپاسکال در شرق مدیترانه به همراه استقرار سیستم کم‌فشار دینامیکی ایران موجب ناپایداری هوای سطحی در استان فارس شده و با تزریق رطوبت از خلیج‌فارس به توده‌ی هوا، موجب وقوع بارش‌های سیلابی در شیراز شده است. نتایج مدل‌سازی بارش- رواناب نشان داد که بیشترین میزان رواناب در زیرحوضه‌های صدرا و قلات به‌ترتیب 5773 و 5076 هزارمترمکعب بود و بیشینه‌ی دبی پیک نیز در صدرا و قلات به‌ترتیب 666 و 389 مترمکعب در ثانیه بود که طی ساعت 17:00 اتفاق افتاد. بیشترین حجم نفوذ بارش در قلات و چنار راهدار به‌ترتیب 5423 و 2546 هزارمترمکعب بود و کمترین میزان نفوذ در دروازه قران با 247 هزارمترمکعب بود که دلیل اصلی آن تراکم بالای کاربری مسکونی- تجاری در این زیرحوضه است. نتیجه گیری: بنابراین پیشنهاد می‌گردد که به‌منظور مدیریت بحران سیلاب در شیراز، مهار رواناب‌های تولیدشده در زیرحوضه‌های شمالی همچون قلات، گلستان و صدرا و افزایش سطح نفوذپذیری می‌تواند در مهار سیلاب کارساز باشد.
علیرضا پورخباز؛ حمیدرضا پورخباز؛ سعیده جوانمردی جوانمردی؛ محمدجواد امیری
دوره 11، شماره 3 ، مهر 1392
چکیده
توسعه سریع نواحی شهری دنیا در قرن 21 مسائل زیست محیطی رابه دنبال داشته است که به روشهای جدید تجزیه و تحلیل، و منابعجدید داده ها و اطلاعات نیاز دارد. برنامه ریزی اکولوژیکی همراه باتصمیم گیری چندمعیاره فرایندی است که ارزیابی زیست محیطی واقتصادی اجتماعی کاربری اراضی را با هدف مدیریت منابع طبیعی،حفظ اکوسیستم و حل یا کاهش برخوردهای ...
بیشتر
توسعه سریع نواحی شهری دنیا در قرن 21 مسائل زیست محیطی رابه دنبال داشته است که به روشهای جدید تجزیه و تحلیل، و منابعجدید داده ها و اطلاعات نیاز دارد. برنامه ریزی اکولوژیکی همراه باتصمیم گیری چندمعیاره فرایندی است که ارزیابی زیست محیطی واقتصادی اجتماعی کاربری اراضی را با هدف مدیریت منابع طبیعی،حفظ اکوسیستم و حل یا کاهش برخوردهای احتمالی زیستمحیطیانجام می دهد. هدف این تحقیق، تعیین توان اکولوژیک توسعه شهریبرای زون جنوبی البرز مرکزی با استفاده از مدل منطق فازی دراست. این ارزیابی، پارامترهای اکولوژیک اعم از Idrisi و GIS محیطپارامترهای فیزیکی (شامل توپوگرافی، ارتفاع، شیب، خاک، سنگ مادر،بارندگی، دما و ...) و پارامترهای زیستی (شامل تراکم پوشش گیاهی ومناطق حفاظت شده) را که در کاربری توسعۀ شهری مؤثرند، با همترکیب می کند. ابتدا، کاربری اراضی شهری براساس طبقات مدلاکولوژیک حرفی ایران به انواع مناسب، نسبتاً مناسب و نامناسبطبقه بندی شد. سپس تصمیم گیری چندمعیاره جهت ارزیابی تناسباکولوژیکی توسعه برای هر طبقه براساس ارزش و وزن فاکتورها انجامشد و نقشه تناسب طبقات با کمک الگوریتمی که فاکتورها را به روشترکیب میکند، بسط داده شد. نتایج نشان WLC-AHP تلفیقی فازیداد که تصمیمگیری چندمعیاره همراه با مدل فازی برای ارزیابیزیستمحیطی توسعه شهری عملکرد بالایی دارد
