شادمان درویشی؛ کریم سلیمانی
چکیده
سابقه و هدف: امروزه با رشد جمعیت اکثر فضاهای طبیعی دستخوش تغییرات کاربری اراضی شده‌اند. در این میان اراضی پوشش گیاهی به دلیل تأثیر دیگر اراضی بر روند تخریب آن و پیامدهای نامطلوب آن بر زندگی انسان و جانوران از اهمیت ویژه‌ای برخوردار می‌باشد. توسعه مناطق شهری به‌منظور برآوردن نیازهای ساخت‌وساز جمعیت رشد یافته و همچنین رشد اراضی ...
بیشتر
سابقه و هدف: امروزه با رشد جمعیت اکثر فضاهای طبیعی دستخوش تغییرات کاربری اراضی شده‌اند. در این میان اراضی پوشش گیاهی به دلیل تأثیر دیگر اراضی بر روند تخریب آن و پیامدهای نامطلوب آن بر زندگی انسان و جانوران از اهمیت ویژه‌ای برخوردار می‌باشد. توسعه مناطق شهری به‌منظور برآوردن نیازهای ساخت‌وساز جمعیت رشد یافته و همچنین رشد اراضی کشاورزی برای تأمین امنیت غذایی انسان و پاسخگویی به نیازهای مصرف‌کنندگان از مهم‌ترین دلایل تخریب اراضی پوشش‌گیاهی در یک منطقه است. امروزه رشد سریع فناوری سنجش‌ازدور، GIS و همچنین علوم کامپیوتری موجب ظهور مدل‌های زیادی جهت ارائه الگوهای گذشته، حال و آینده تغییرات کاربری اراضی به‌خصوص اراضی پوشش‌گیاهی شده است. شهرستان کرمانشاه به‌عنوان یکی از مناطق روبه رشد در سالیان اخیر دچار رشد جمعیت زیادی شده است و با توجه به نقش جمعیت در تغییرات کاربری اراضی و پوشش‌گیاهی لذا این مسئله ضرورت آگاهی از وضعیت پوشش‌گیاهی این ناحیه را جهت مدیریت صحیح منابع طبیعی می‌طلبد. پیرو این مسئله هدف مطالعه حاضر پایش و پیش‌بینی تغییرات پوشش‌گیاهی شهرستان کرمانشاه با استفاده از شاخص NDVI و مدل CA-Markov است.مواد و روش ها: در این مطالعه تراکم پوشش‌گیاهی شهرستان کرمانشاه با استفاده از شاخص NDVI در چهار کلاس بدون پوشش‌گیاهی، ضعیف، متوسط و متراکم از تصاویر Landsat در سال‌های 1987، 2002 و 2017 استخراج گردید و سپس نتایج با استفاده از نقاط کنترل زمینی اعتبارسنجی گردیدند. همچنین به‌منظور پیش بینی تراکم پوشش گیاهی برای سال 2032 ابتدا نقشه پوشش گیاهی سال 2017 با اعمال مدل CA-Markov شبیه‌سازی گردید و سپس نتایج با استفاده از نقشه واقعی پوشش گیاهی همان سال با کمک ماژول validate در نرم‌افزار IDRISI Terrset اعتبارسنجی گردید و در ادامه پیرو نتایج اعتبارسنجی و با اعمال مدل مذکور نقشه تراکم پوشش گیاهی در سال 2032 پیش بینی گردید نتایج و بحث: نتایج بررسی نقشه‌های پوشش‌گیاهی با دقت بیش از 87 درصد نشان می‌دهد که مساحت طبقات بدون پوشش‌گیاهی،0 ضعیف و متراکم در دورهی 1987 تا 2017 روند کاهشی و پوشش‌گیاهی متوسط دارای روند افزایشی بوده است. تغییرات مکانی پوشش‌گیاهی طی دورهی 30 سال نشان می‌دهد که نواحی بدون پوشش‌گیاهی، پوشش‌گیاهی ضعیف و متوسط در طبقات ارتفاعی 1042 تا 1587، 1587 تا 2133 و 2133 تا 2678متری روند افزایشی و پوشش‌گیاهی متراکم نیز در طبقات 1042 تا 1587 روند افزایشی اما در طبقات 1587 تا 2133 و 2678 تا 3224 متری روند کاهشی داشته است. همچنین تراکم پوشش‌گیاهی در طبقات شیب نشان می‌دهد که شیب 0 تا 25 درصد بیشترین و شیب‌های 50 تا 75 درصد و بیشتر از 75 درصد کمترین تراکم پوشش‌گیاهی را داشته است و تغییرات پوشش‌گیاهی در شیب 0 تا 25 درصد بیشترین و در شیب‌های 50 تا 75 و بیشتر از 75 درصد کمترین مقدار بوده است. همچنین نتایج مدل CA-Markov با دقت بیش از 80 درصد در سال 2032 نشان می‌دهد که پوشش‌گیاهی ضعیف بیشترین مساحت پوشش‌گیاهی را در شهرستان کرمانشاه خواهند داشت. روند افزایشی و کاهشی طبقات پوشش‌گیاهی نسبت به سال 2017 نشان می‌دهد که پوشش‌گیاهی ضعیف کاهش و طبقات بدون پوشش‌گیاهی، پوشش‌گیاهی متوسط و متراکم روند افزایشی خواهند یافت. همچنین بررسی طبقات پوشش‌گیاهی در طبقات ارتفاعی و شیب نشان می دهد که در ارتفاعات 1042 تا 1587، 1587 تا 2133 و 2133 تا 2678 متری و طبقات شیب 0 تا 25 درصد پوشش‌گیاهی متوسط و متراکم پوشش غالب است اما در ارتفاعات 2678 تا 3224 متری و شیب 50 تا 75 و بیشتر از 75 درصد مساحت پوشش‌گیاهی ضعیف و نواحی بدون پوشش بیشتر از طبقات دیگر خواهد بود نتیجه‌گیری: به‌طورکلی یافته‌های این مطالعه نشان داد طبقه‌بندی شاخص NDVI با استفاده مقادیر میانگین، انحراف معیار شاخص مذکور و داده‌های جانبی مانند داده‌های کنترل زمین برای تهیه نقشه پوشش‌گیاهی و همچنین مدل CA-Markov برای پیش‌بینی این تغییرات روش‌های دقیق به شمار می‌روند.
