احمد فتاحی اردکانی؛ احمد سلطانی ذوقی؛ افسانه سراج الدین
چکیده
سابقه و هدف:با افزایش آلودگیها و بحرانهای محیط زیستی، دولتها بر آن شدهاند مجموعهای از سیاستها و مقررات محیط زیستی را با هدف بهبود کیفیت محیط زیست اعمال کنند. اثربخشی مقررات محیط زیستی مسئلهای است که از سوی بسیاری از سیاستگذاران و دولتها نادیده گرفته میشود. هدف این مطالعه پاسخ به این سؤال است که چه میزان تغییر ...
بیشتر
سابقه و هدف:با افزایش آلودگیها و بحرانهای محیط زیستی، دولتها بر آن شدهاند مجموعهای از سیاستها و مقررات محیط زیستی را با هدف بهبود کیفیت محیط زیست اعمال کنند. اثربخشی مقررات محیط زیستی مسئلهای است که از سوی بسیاری از سیاستگذاران و دولتها نادیده گرفته میشود. هدف این مطالعه پاسخ به این سؤال است که چه میزان تغییر در سیاستها و قوانین محیط زیستی میتواند روی کنترل آلودگیها مؤثر باشد و از طرف دیگر آیا قوانین کنترل سرمایه گذاری مستقیم خارجی میتواند روی کاهش انتشار آلایندههای محیط زیستی مؤثر باشد یا خیر؟مواد و روشها:این مطالعه به بررسی اثرات مقررات محیط زیستی بر عملکرد آن میپردازد. دادههای مورد استفاده در این مطالعه از نوع ترکیبی و برای 18 کشور (منطقه منا) در دوره 1990 - 2017 میباشد. در این مطالعه از سه سنجه میزان پسابها، انتشارات و انتشار سایرگازهای گلخانهای برای تعیین کیفیت محیط زیست بهره برده شده است. روش مورد استفاده، روش GMM تفاضل مرتبهی اول است که میتواند با درونزایی نهفته دادهها مقابله نماید و امکان پویایی را برای تخمینها فراهم آورد. استفاده از آزمون سارگان در این مدل، آزمون تشخیص محدودیتها بود و فرض صفر آن بیش از حد مشخص بودن محدودیتها را در مدل GMM نمایش میدهد.نتایج و بحث:نتایج حاصل از مطالعه، در قالب سه مدل اساسی مورد بررسی و سنجش قرار میگیرد. مدل اول براساس چهار متغیر صنعتی شدن، سرمایه گذاری مستقیم خارجی، قوانین و مقررات محیط زیستی و قوانین و مقررات کنترل سرمایه گذاری مستقیم خارجی مورد بررسی قرار گرفت و در مدلهای 2 و 3 به ترتیب اثر متغیرهای جمعیت و تولید ناخالص داخلی و توان دوم تولید ناخالص داخلی آزمون اثر جمعیت و نظریه محیط زیستی کوزنتس بررسی قرار گرفت. اعمال قوانین و مقررات کنترل محیط زیستی و سرمایه گذاری مستقیم خارجی بهخوبی می‌توانند عامل کنترل انتشار آلایندههای هوا باشند. اثر قوانین محیط زیستی روی انتشار پسآبها مثبت بوده و سبب افزایش سطح انتشار این آلاینده میگردد. علامت ضریب اثر جمعیت در مورد سالهای مورد بررسی در این مطالعه دارای علامتهای مختلف به دست آمد، اثر شاخصهای محیط زیستی در مدل معنی دار بوده، اما اثر پسابهای صنعتی در میان آلاینده ها اثر محیط زیستی را با عدم اطمینان مواجه خواهد ساخت. سرمایه گذاری مستقیم خارجی عامل بسیار مهمی در انتشار آلایندهها پس از انتشار پسابها و انتشار سایر گازهای گلخانهای است. ضریب متغیر سرمایه گذاری مستقیم خارجی در هر سه مدل برای پسابها در سطح ۱ درصد معنیدار بوده و بهترتیب برابر 481/1، 371/1 و 036/2 در مدلهای 1 تا 3 است.نتیجه گیری: اثر منفی سرمایه گذاری مستقیم خارجی نشان میدهد که منطقهی منا میتواند محلی برای جانمایی صنایع آلوده کننده در جهان باشد. نبود قوانین و مقررات (مالیات سبز) در کنار سوبسیدهایی که حذف آن بهعنوان اثری از کنترل آلودگی در نظر گرفته میشود، این منطقه را به هدف انتقال صنایع آلاینده در برنامه ریزی کشورهای توسعه یافته تبدیل خواهد نمود. پیشنهادی اساسی در این زمینه، تشکیل سازمان حفاظت از محیط زیست منطقهای در کشورهای منطقه منا و اخذ مالیات بر سرمایه گذاری در سطح بالاتر است.
