احمد فتاحی اردکانی؛ احمد سلطانی ذوقی؛ افسانه سراج الدین
چکیده
سابقه و هدف:با افزایش آلودگیها و بحرانهای محیط زیستی، دولتها بر آن شدهاند مجموعهای از سیاستها و مقررات محیط زیستی را با هدف بهبود کیفیت محیط زیست اعمال کنند. اثربخشی مقررات محیط زیستی مسئلهای است که از سوی بسیاری از سیاستگذاران و دولتها نادیده گرفته میشود. هدف این مطالعه پاسخ به این سؤال است که چه میزان تغییر ...
بیشتر
سابقه و هدف:با افزایش آلودگیها و بحرانهای محیط زیستی، دولتها بر آن شدهاند مجموعهای از سیاستها و مقررات محیط زیستی را با هدف بهبود کیفیت محیط زیست اعمال کنند. اثربخشی مقررات محیط زیستی مسئلهای است که از سوی بسیاری از سیاستگذاران و دولتها نادیده گرفته میشود. هدف این مطالعه پاسخ به این سؤال است که چه میزان تغییر در سیاستها و قوانین محیط زیستی میتواند روی کنترل آلودگیها مؤثر باشد و از طرف دیگر آیا قوانین کنترل سرمایه گذاری مستقیم خارجی میتواند روی کاهش انتشار آلایندههای محیط زیستی مؤثر باشد یا خیر؟مواد و روشها:این مطالعه به بررسی اثرات مقررات محیط زیستی بر عملکرد آن میپردازد. دادههای مورد استفاده در این مطالعه از نوع ترکیبی و برای 18 کشور (منطقه منا) در دوره 1990 - 2017 میباشد. در این مطالعه از سه سنجه میزان پسابها، انتشارات و انتشار سایرگازهای گلخانهای برای تعیین کیفیت محیط زیست بهره برده شده است. روش مورد استفاده، روش GMM تفاضل مرتبهی اول است که میتواند با درونزایی نهفته دادهها مقابله نماید و امکان پویایی را برای تخمینها فراهم آورد. استفاده از آزمون سارگان در این مدل، آزمون تشخیص محدودیتها بود و فرض صفر آن بیش از حد مشخص بودن محدودیتها را در مدل GMM نمایش میدهد.نتایج و بحث:نتایج حاصل از مطالعه، در قالب سه مدل اساسی مورد بررسی و سنجش قرار میگیرد. مدل اول براساس چهار متغیر صنعتی شدن، سرمایه گذاری مستقیم خارجی، قوانین و مقررات محیط زیستی و قوانین و مقررات کنترل سرمایه گذاری مستقیم خارجی مورد بررسی قرار گرفت و در مدلهای 2 و 3 به ترتیب اثر متغیرهای جمعیت و تولید ناخالص داخلی و توان دوم تولید ناخالص داخلی آزمون اثر جمعیت و نظریه محیط زیستی کوزنتس بررسی قرار گرفت. اعمال قوانین و مقررات کنترل محیط زیستی و سرمایه گذاری مستقیم خارجی بهخوبی می‌توانند عامل کنترل انتشار آلایندههای هوا باشند. اثر قوانین محیط زیستی روی انتشار پسآبها مثبت بوده و سبب افزایش سطح انتشار این آلاینده میگردد. علامت ضریب اثر جمعیت در مورد سالهای مورد بررسی در این مطالعه دارای علامتهای مختلف به دست آمد، اثر شاخصهای محیط زیستی در مدل معنی دار بوده، اما اثر پسابهای صنعتی در میان آلاینده ها اثر محیط زیستی را با عدم اطمینان مواجه خواهد ساخت. سرمایه گذاری مستقیم خارجی عامل بسیار مهمی در انتشار آلایندهها پس از انتشار پسابها و انتشار سایر گازهای گلخانهای است. ضریب متغیر سرمایه گذاری مستقیم خارجی در هر سه مدل برای پسابها در سطح ۱ درصد معنیدار بوده و بهترتیب برابر 481/1، 371/1 و 036/2 در مدلهای 1 تا 3 است.نتیجه گیری: اثر منفی سرمایه گذاری مستقیم خارجی نشان میدهد که منطقهی منا میتواند محلی برای جانمایی صنایع آلوده کننده در جهان باشد. نبود قوانین و مقررات (مالیات سبز) در کنار سوبسیدهایی که حذف آن بهعنوان اثری از کنترل آلودگی در نظر گرفته میشود، این منطقه را به هدف انتقال صنایع آلاینده در برنامه ریزی کشورهای توسعه یافته تبدیل خواهد نمود. پیشنهادی اساسی در این زمینه، تشکیل سازمان حفاظت از محیط زیست منطقهای در کشورهای منطقه منا و اخذ مالیات بر سرمایه گذاری در سطح بالاتر است.
احمد سلطانی ذوقی؛ غلامرضا سلطانی محمدی
چکیده
سابقه و هدف: از دید بسیاری از کارشناسان و تصمیم سازان پیشرفت فنّاوری آبیاری، عامل اصلی کاهش سطح مصرف آب است. با وجود این دیدگاه، بسیاری از کارشناسان به این نتیجه گیری با دیدهی تردید نگاه می کنند. با وجود بهبود فنّاوری‌های آبیاری و زهکشی و گونه های مقاوم، کاهش مورد انتظار در مصرف آب هرگز رخ نداده است. آیا پدیده ی جهش می تواند ...
بیشتر
سابقه و هدف: از دید بسیاری از کارشناسان و تصمیم سازان پیشرفت فنّاوری آبیاری، عامل اصلی کاهش سطح مصرف آب است. با وجود این دیدگاه، بسیاری از کارشناسان به این نتیجه گیری با دیدهی تردید نگاه می کنند. با وجود بهبود فنّاوری‌های آبیاری و زهکشی و گونه های مقاوم، کاهش مورد انتظار در مصرف آب هرگز رخ نداده است. آیا پدیده ی جهش می تواند عامل این اختلاف تلقی شود؟ در ایران وضعیت اثر جهش به چه شکلی است؟ این مطالعه به دنبال یافتن پاسخی مناسب برای این سوال ها می باشد. مواد و روش ها: ابتدا نیاز است تا با استفاده از داده های پانل، تأثیر فنّاوری در بخش کشاورزی استان های کشور مشخص گردد، برای این هدف داده های سال های 1370 تا 1396 مورد استفاده قرار گرفت. در گام بعد با استفاده از اطلاعات مربوط به مصرف آب و تولید بخش کشاورزی در سال های مورد بررسی در کنار مدل تخمین زده شده، فاکتورهای نرخ رشد کشاورزی، نرخ رشد آب مصرفی، میزان صرفه‌جویی مورد انتظار و به وقوع پیوسته محاسبه گردید. نتایج حاصل از این محاسبه ها، میزان پدیده ی جهش را در کشاورزی کشور برای 31 استان مشخص نموده و این امکان را فراهم می کند که با یک مقایسه ساده نسبت به بررسی شدت اثر جهش در منطقه های مختلف اظهار نظر گردد. در این بخش برای کمک به سیاست گذاران از تقسیم بندی 5گانه وزارت کشور بهره برده شده است. نتایج و بحث: نرخ مشارکت پیشرفت فنّاوری در سطح بالای معنیداری برابر 0.43 حاصل شد. مقدار کشاورزی در ایران 109.315 % به دست‌آمده است. این مطالعه وجود اثر جهش را در کشاورزی کشور تائید می نماید. اثر جهش در همه منطقه های کشور نیز به روشنی مشاهده می گردد و حتی برخی استان های صنعتی کشور نظیر آذربایجان شرقی و خوزستان نیز با این پدیده با شدت بسیار بیشتری مواجه هستند. بالاترین شدت پدیده ی جهش در منطقه 3 کشور شامل استان های آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، اردبیل، زنجان، گیلان و کردستان و کمترین مقدار آن در منطقه 5 شامل خراسان رضوی، جنوبی و شمالی، کرمان و یزد و سیستان و بلوچستان مشاهده گردیده است. شدت پدیده ی جهش در منطقه های جنوبی و شرقی کشور کمتر از منطقه های شمالی و غربی مشاهده شده است، دلیل شدت به نسبت کمتر این پدیده در نواحی جنوبی و شرقی محدودیت در دسترسی به منبع های آب، سرمایه لازم برای تغییر تکنولوژی آبیاری، زمین با کیفیت و نیروی کار متخصص است. با وجود شدت کمتر ولی به روشنی می توان مشاهده کرد در سراسر کشور بیش از 80 درصد از آب صرفه جویی شدهی ناشی از بهبود فنّاوری که بهصورت قابل ملاحظه ای در حیطه فنّاوری های آبیاری است، توسط همان بخش کشاورزی مصرف می گردد که نشان از شدت پدیده جهش در کشاورزی کشور است. نتیجه گیری: روند افزایش مصرف آب در کشاورزی کشور بعد از اعمال سیاست های حمایتی دولت و گسترش فناوری های آبیاری در کنار مقدار محاسبه شده ی نشان میدهد، بهبود فناوری های آبیاری بدلیل افزایش بهره وری در ابتدا موجب کاهش مصرف آب میگردد از سوی دیگر بدلیل کاهش هزینه های مصرف آب امکان دستیابی به سود بالاتر فراهم می شود. افزایش سود خود انگیزه ای برای گسترش سطح زیرکشت است و همین امر موجب افزایش مصرف آب، در برخی موارد بیش از مقدار مصرف اولیه خواهد شد. در حال حاضر نیاز است تا دیدگاه مسئولین افزون بر مفهوم کاهش مصرف آب در بخش کشاورزی به کنترل پدیده ی جهش نیز معطوف گردد.
