پریسا مشایخی؛ حسین شریفی
چکیده
سابقه و هدف: در سال های اخیر روند رو به افزایش تخریب منابع آب، خاک و محیط زیست در اثر کاربرد بی رویه مواد شیمیایی موجب ترغیب پژوهشگران به کشاورزی ارگانیک در سال های اخیر شده است. با وجود همه اثرات مثبتی که در ارتباط با مصرف منابع آلی بر روی ویژگی های فیزیکی و شیمیایی خاک مطرح است، هنوز در این رابطه نگرانی های زیادی از نظر مسائل ...
بیشتر
سابقه و هدف: در سال های اخیر روند رو به افزایش تخریب منابع آب، خاک و محیط زیست در اثر کاربرد بی رویه مواد شیمیایی موجب ترغیب پژوهشگران به کشاورزی ارگانیک در سال های اخیر شده است. با وجود همه اثرات مثبتی که در ارتباط با مصرف منابع آلی بر روی ویژگی های فیزیکی و شیمیایی خاک مطرح است، هنوز در این رابطه نگرانی های زیادی از نظر مسائل زیست محیطی، کشاورزی و سلامت وجود دارد. منابع آلی بسته به منبع، اغلب دارای مقادیر نسبتا زیادی عناصر سنگین می باشند؛ بنابراین اندازه گیری دقیق میزان فلزات سنگین در این ترکیبات از اهمیت بالایی برخوردار است.مواد و روش ها: برای انجام این پژوهش 20 نمونه ماده آلی مختلف شامل بقایای گیاهی، کود دامی، کود طیور، کمپوست حاصل از زباله های شهری، کمپوست لجن فاضلاب و ورمی کمپوست در نظر گرفته شد. برای استخراج عناصر سنگین از نمونه های ماده آلی مورد مطالعه، پنج روش هضم شامل هضم با اسید نیتریک، هضم خشک، هضم با مخلوط اسید نیتریک و پرکلریک، هضم با اسیدسولفوریک و هضم با اسید سولفوسالیسیلیک، در سه تکرار مورد استفاده قرار گرفت. عناصر سنگین مورد نظر شامل کروم، نیکل، سرب، کادمیوم، کبالت، مس، منگنز، روی و آهن بودند.نتایج و بحث: نتایج آزمایش نشان داد به طور کلی در مورد عناصر سنگین کادمیوم، سرب و کروم، اسید نیتریک+پرکلریک بهترین کارآیی را در استخراج این عناصر داشتند. در هر سه مورد بعد از مخلوط اسید نیتریک+پرکلریک، روش هضم خشک بیشترین میزان این سه عنصر را از نمونه های مورد آزمایش استخراج نمود (میانگین کادمیوم، سرب و کروم استخراج شده از همه نمونه های آلی). البته در مورد عناصر سرب و کادمیوم، نوع ترکیب آلی نیز بر عملکرد روش های هضم، موثر بوده است؛ به گونه ای که در مورد نمونه های کمپوست زباله و لجن فاضلاب اسید نیتریک و در نمونه های کمپوست کودهای دامی و طیور روش هضم خشک موفق تر عمل کرده است. با توجه به خطرات ناشی از سمیت پرکلریک در طی مراحل انجام هضم، به نظر می رسد استفاده از روش هضم خشک می تواند جایگرین مناسبی برای استفاده از مخلوط اسید نیتریک+پرکلریک باشد. در مورد بقیه عناصر شامل نیکل، کبالت، مس، منگنز، روی و آهن اسید سولفوسالیسیلیک بیشترین کارآیی را در استخراج این عناصر از نمونه های کمپوست داشته است که در مورد نمونه های کمپوست زباله و لجن فاضلاب با بقیه تیمارها به صورت یکسان عمل نمود.نتیجه گیری: روش های مختلف هضم به کار گرفته شده در این پژوهش و نیز منابع مختلف آلی که مورد آزمون قرار گرفتند تاثیر معنی داری در سطح 1/0 درصد، بر استخراج کلیه عناصر مورد نظر داشتند. علیرغم این که ترکیبات آلی مورد استفاده در این آزمایش از دامنه نسبتا گسترده ای از نظر ویژگی های مختلف ساختاری و شیمیایی برخوردار بودند؛ اما روش های هضم مورد استفاده برای عناصر سنگین و ریز مغذی موجود در این ترکیبات نسبتا روند مشخصی از نظر پتانسیل استخراج این عناصر را داشتند. به طور کلی در مورد عناصر سنگین کادمیوم، سرب و کروم، روش اسید نیتریک+پرکلریک و پس از آن روش هضم خشک، بهترین کارآیی را در استخراج این عناصر داشتند. در مورد بقیه عناصر شامل نیکل، کبالت، مس، منگنز، روی و آهن اسید سولفوسالیسیلیک بیشترین کارآیی را در استخراج این عناصر از نمونه های کمپوست داشت.
علیرضا مرجوی؛ پریسا مشایخی
چکیده
سابقه و هدف: روند رو به افزایش تخریب منابع آب، خاک و محیط‌زیست در اثر کاربرد بی‌رویه مواد شیمیایی موجب ترغیب پژوهشگران به کشاورزی ارگانیک در سالهای اخیر شده است. باوجود همه اثرات مثبتی که در ارتباط با مصرف کمپوست زباله شهری و لجن فاضلاب بر روی ویژگیهای فیزیکی و شیمیایی خاک مطرح است، هنوز در این رابطه نگرانیهای زیادی ازنظر ...
بیشتر
سابقه و هدف: روند رو به افزایش تخریب منابع آب، خاک و محیط‌زیست در اثر کاربرد بی‌رویه مواد شیمیایی موجب ترغیب پژوهشگران به کشاورزی ارگانیک در سالهای اخیر شده است. باوجود همه اثرات مثبتی که در ارتباط با مصرف کمپوست زباله شهری و لجن فاضلاب بر روی ویژگیهای فیزیکی و شیمیایی خاک مطرح است، هنوز در این رابطه نگرانیهای زیادی ازنظر مسائل زیستمحیطی و سلامت وجود دارد. لذا هدف از این پژوهش بررسی تأثیر مقادیر مختلف کودهای آلی کمپوست زباله شهری و لجن فاضلاب در خاک و گیاه درکشت پیاز پس از 5 سال در کرتهای ثابت به لحاظ تجمع عناصر سنگین در خاک و گیاه می‌باشد. مواد و روش‌ها: این تحقیق در کرتهای ثابت (ابعاد هر کرت 40 مترمربع)، در ایستگاه تحقیقاتی آبیاری و زهکشی رودشت اصفهان با چهار تیمار کود آلی کمپوست زباله شهری و کود لجن فاضلاب به همراه تیمار شاهد در قالب یک طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار و پنج سال متوالی انجام شد. تیمارها عبارت بودند از: الف- بدون کاربرد هیچ‌گونه کود آلی در طول دوره‌های آزمایش (شاهد). ب- تیمار 25 تن در هر هکتار کود کمپوست زباله شهری. ج- تیمار 50 تن در هکتار کود کمپوست زباله شهری. د- تیمار 15 تن در هکتار لجن فاضلاب. ه- تیمار 30 تن در هکتار لجن فاضلاب. نتایج و بحث: کاربرد کمپوست زباله شهری و لجن فاضلاب در خاک سبب افزایش ماده آلی خاک شد. از سوی دیگر مصرف این تیمارهای کودی بهویژه در سطوح بالاتر، غلظت عناصر غذایی موردنیاز گیاه در خاک ازجمله فسفر، پتاسیم، روی، مس، منگنز و آهن قابل‌استفاده، را افزایش داد. مصرف این مواد آلی در مرحله اول تأثیری برافزایش میزان عناصر سنگین سرب و کادمیوم در خاک نداشت؛ اما مصرف چندین سال متوالی کمپوست زباله (تیمار50 تن در هکتار) در مرحله دوم، باعث افزایش سرب قابل‌جذب در خاک شد. همچنین مصرف سطوح مختلف کودهای آلی باعث افزایش معنی‌دار در عناصر غذایی موجود در اندام هوایی گیاه پیاز شامل نیتروژن، فسفر و پتاسیم و همچنین عناصر ریزمغذی آهن، روی، مس و منگنز شد. بیشترین میزان عناصر غذایی اندازه‌گیری‌شده در اندام هوایی گیاه ذرت در تیمار 50 تن در هکتار کمپوست زباله شهری مشاهده شد که در اغلب موارد تفاوت معنی‌داری با تیمار 30 تن در هکتار لجن فاضلاب نداشت. غلظت اغلب عناصر غذایی اندازه‌گیری‌شده در اندام هوایی گیاه پیاز پس از پنج سال مصرف متوالی کودهای آلی به‌صورت معنی‌داری نسبت به مرحله اول پژوهش (پس از یک سال مصرف کودهای آلی) افزایش پیدا کرد. در مورد عنصر مس این روند معکوس بود و میزان جذب این عنصر در مرحله دوم نسبت به مرحله اول، به دلیل افزایش غلظت عناصر دیگر مانند فسفر و وجود رقابت بین عناصر مختلف در جذب به‌وسیله گیاه، کاهش یافت. مصرف تیمارهای مختلف کود آلی در مرحله اول تنها میزان عنصر روی را در غده پیاز افزایش داد اما در مرحله دوم و درنتیجه مصرف چندین ساله کمپوست زباله و لجن فاضلاب، غلظت عناصر غذایی نیتروژن، پتاسیم، مس، آهن و روی در غده پیاز افزایش یافت. غلظت سرب و کادمیم در گیاه، در تیمارهای مختلف به حدی کم بود که با دستگاه جذب اتمی قابل‌اندازه‌گیری نبود. نتیجه‌گیری: در کل کمپوست زباله شهری و لجن فاضلاب در سطوح مذکور ضمن افزایش ماده آلی در خاک ، باعث افزایش غلظت عناصر غذایی در گیاه بهویژه ازلحاظ عناصر ریزمغذی ازجمله روی و آهن شد.
