محمود احمدی؛ داوود درویش
چکیده
تغییر بین دمای سطح شهر و اطراف آن نتیجه تغییرات پوشش زمین است. هدف از این تحقیق تحلیل فضایی و استخراج روند جزایر حرارتی شهری کلان شهرهای ایران در فصل تابستان است . روش تحقیق در این پژوهش ابتدا 5 کلان شهر ایران شامل تهران، مشهد، اصفهان، شیراز و کرج انتخاب شد. سپس از تصاویر ماهواره ای سالهای 2003 تا 2018 لندست 7 و 8 برای بازیابی دمای سطح زمین، ...
بیشتر
تغییر بین دمای سطح شهر و اطراف آن نتیجه تغییرات پوشش زمین است. هدف از این تحقیق تحلیل فضایی و استخراج روند جزایر حرارتی شهری کلان شهرهای ایران در فصل تابستان است . روش تحقیق در این پژوهش ابتدا 5 کلان شهر ایران شامل تهران، مشهد، اصفهان، شیراز و کرج انتخاب شد. سپس از تصاویر ماهواره ای سالهای 2003 تا 2018 لندست 7 و 8 برای بازیابی دمای سطح زمین، و برای تحلیل فضایی از آماره جی گیتس و برای تحلیل روند از روش مک کندال استفاده شد. نتایج نشان داد میانگین LST در مناطق ساخته شده در محدوده شهر بیشتر از میانگین LST در مناطق غیر شهری در اطراف و حتی بعضا خود شهر است و قوی ترین SUHI در مناطقی همانند سطوح آسفالتی باندهای فرودگاهی، پارکینگ‌ها و سقف های گالوانیزه رخ می‌دهد. شدت SUHI در تمامی کلان شهرها در مرکز شهر بالاتر از سایر مناطق نیست، این نمونه بارز می توان در اصفهان و اهواز که رودخانه از مرکز شهر عبور می کند دید. پوشش گیاهی و رطوبت خاک منتج شده از آن نقش اصلی را در SUHI کلان شهرهای ایران دارد، این در حالی است که گسترش شهری ممکن است باعث کاهش LST روزانه در مناطقی با آب و هوای خشک شود. رابطه کلی LST و NDVI برای دوره مورد مطالعه رابطه قوی دارد. اوج رابطه معکوس در ماه‌های گرم همچون ژولای و آگوست است. اثرات پارک به عنوان عامل خنک کننده در LST است. میانگین LST مناطق شهری با پارک های بزرگ حدود 3 درجه سانتی گراد در خود محوطه پارک و مناطق اطراف آن کاهش یافته است. الگوی LST و SUHI زیاد با مناطق شهری با تراکم بالا مرتبط بود، در حالی که الگوهای LST و SUHI کمتر با زمین هایی با پوشش گیاهی و سطوح آبی و همچنین در مناطق شهری با تراکم کم ارتباط داشتند. نتایج این تحقیق در مورد توزیع فضایی دمای سطح در 5 کلان شهر ایران مشخص کرد که بین تراکم ساختمان و دمای سطح رابطه معکوس وجود دارد. دمای سطح زمین در تمام کلان شهر مورد مطالعه روند افزایشی دارد و به غیر اصفهان که از نظر آماری در سطح 05/0 این افزایش دما معنی‌دار نمی‌باشد. شیب روند نیز برای کلان شهر مورد مطالعه بالاتر از یک 1 درجه سلسیوس است که شدت روند شهر کرج بیشتر از سایر کلان شهرها مورد مطالعه بود. کمینه شیبه روند دمای سطح زمین در اصفهان و بیشینه آن در کرج محاسبه گردید.
محمود احمدی؛ زهرا علی بخشی؛ منوچهر فرج زاده اصل
چکیده
سابقه و هدف: آشکارسازی تغییر، فرایندی برای یافتن منطقه های متناقض در تصویرهای زمانی متفاوت از ناحیه‌ای مشابه می‌باشد. پوشش گیاهی در جذب دوده‌ها و سرب هوا ، جلوگیری از پخش مواد آلاینده در محیط‌های شهری و کمک به پاک‌سازی هوا و کاهش جزایر حرارتی،بسیار موثر است. بررسی کاهش یا افزایش پوشش گیاهی در تهران بعنوان کلان‌شهر و نیز ...
بیشتر
سابقه و هدف: آشکارسازی تغییر، فرایندی برای یافتن منطقه های متناقض در تصویرهای زمانی متفاوت از ناحیه‌ای مشابه می‌باشد. پوشش گیاهی در جذب دوده‌ها و سرب هوا ، جلوگیری از پخش مواد آلاینده در محیط‌های شهری و کمک به پاک‌سازی هوا و کاهش جزایر حرارتی،بسیار موثر است. بررسی کاهش یا افزایش پوشش گیاهی در تهران بعنوان کلان‌شهر و نیز شهرستان‌های حومه آن، با توجه به رشد بی‌رویه جمعیت و ساخت‌وساز به شدت ضرورت دارد. هدف از این پژوهش بررسی روند تغییرهای زمانی-مکانی پوشش گیاهی در تهران و اقمار و رابطه آن با دما در دوره‌های زمانی مختلف می‌باشد. نتایج این تحقیق می‌تواند در مطالعات مربوط به زیست پذیری شهری، کاهش اثرهای سوء جزایر حرارتی شهری و علوم محیطی مؤثر واقع شود. مواد و روش‌ها: ابتدا استخراج و آماده سازی دادههای تصاویر از طریق سنجنده+ ETM ماهواره لندست 7 در سالهای 2001 تا 2015 انجام و ماه ژوئن بعنوان گرمترین ماه منطقه مورد مطالعه انتخاب شد. سپس گزینش روزهای مورد بررسی و انجام تصحیحات تصاویر و تهیه نقشه‌های LULC و ترسیم نمودار درصد مساحت منطقه ها مورد توجه قرار گرفت. محاسبه شاخص‌های پوشش گیاهی و منطقه های ساخته‌شده و محاسبه دمای سطح زمین همراه با ارزیابی صحت دادههای دمای سطح زمین از مرحله های دیگر روش تحقیق بود. در نهایت ترسیم نمودار درصد مساحت هر شاخص و نیز ترسیم نمودار پراکنش و تابع گوسی با بررسی دگرگونی مکانی پوشش گیاهی انجام پذیرفت. نتایج و بحث: با توجه به نقشه کاربری زمین ها و پوشش زمین(LULC)، برای سالهای 2001، 2005، 2010 و 2015 افزایش پوشش گیاهی در سال 2015 نسبت به دوره‌های قبل در منطقه مورد مطالعه مشهود است. رشد منطقه های ساخته‌شده در غرب منطقه به خوبی دیده می‌شود. در نمودار درصد مساحت هر کلاس کاربری زمین ها و تغییر آن در 4 سال منتخب، از سال 2001 درصد پوشش گیاهی روبه کاهش رفته که تا سال 2005 و 2010 ادامه داشته، و در سال 2015 افزایش چشمگیر یافته است. از سوی دیگر روابط بین دمای سطحی و شاخص‌های NDVI و SAVI خطی نبوده و بر اساس برازش معادلات آماری در هر وضعیت، عامل های دیگری در کاهش یا افزایش LST نقش دارند. در نمودار تابع چگالی نرمال، تغییرهای شاخص NDVI در دوره دوم و سوم مشابه یکدیگر بوده و در این دو دوره نسبت به دوره اول، میانگین افزایش و همچنین با توجه به کاهش واریانس، ارتفاع منحنی افزایش‌یافته است. در تحقیق حاضر و با بررسی تهران و اقمار، کاهش میزان LST در دوره دوم و سوم یعنی از 2006 تا 2015 مشاهده می‌شود. از سوی دیگر مساحت پوشش گیاهی بطور کلی در منطقه روبه افزایش است. از جنبه مکانی و مطابق بررسی‌های انجام‌شده، تهران بیشترین درصد کلاس یک NDVI یعنی سطحهای بدون پوشش گیاهی را به خود اختصاص داده است. نتیجه‌گیری: با توجه به بررسی شاخص‌های NDVI، SAVI و NDBI، روند کلی مساحت پوشش گیاهی در منطقه مورد مطالعه در حال افزایش است. با درنظرگرفتن مقادیر 15R2"> ، پوشش گیاهی در شهرستان ری در حال نابودی می‌باشد. در شهرستان‌های رباط‌کریم و تهران سطح های پوشش گیاهی در حال افزایش است. رشد افسارگسیخته شهرک‌های اقماری در حومه تهران موجب تخصیص زمین‌های بایر و مزرعه ها و پوشش گیاهی به ناحیه های ساختمانی و مسکونی شده است که این امر جزایر حرارتی و شرایط نامساعد زندگی را تشدید می‌کند.
محمود احمدی؛ عباسعلی داداشی رودباری؛ حمزه احمدی
دوره 16، شماره 1 ، فروردین 1397، ، صفحه 47-68
چکیده
سابقه و هدف: پارامتر دمای هوا یکی از مهم‌ترین سنجه‌های شناسایی وضعیت آب‌وهوایی و محیطی هر منطقه محسوب می‌شود. امروزه با استفاده از دادههای مادون قرمز حرارتی امکان تهیه نقشه‌های دمای سطح زمین، بدون تماس فیزیکی با اشیا یا سطح وجود دارد. آگاهی از توزیع زمانی-مکانی دمای سطح زمین برای تعیین بیلان انرژی زمین، بررسی‌های هواشناسی و تبخیر–تعرق ...
بیشتر
سابقه و هدف: پارامتر دمای هوا یکی از مهم‌ترین سنجه‌های شناسایی وضعیت آب‌وهوایی و محیطی هر منطقه محسوب می‌شود. امروزه با استفاده از دادههای مادون قرمز حرارتی امکان تهیه نقشه‌های دمای سطح زمین، بدون تماس فیزیکی با اشیا یا سطح وجود دارد. آگاهی از توزیع زمانی-مکانی دمای سطح زمین برای تعیین بیلان انرژی زمین، بررسی‌های هواشناسی و تبخیر–تعرق ضروری است. دمای سطح زمین تابعی از انرژی خالص در سطح زمین است که به مقدار انرژی رسیده به سطح زمین، گسیلندگی سطح، رطوبت و جریان هواسپهر بستگی دارد. این تحقیق در نظر دارد با رویکردی نوین براساس برون‌داد تصاویر سنجنده MODIS ماهواره Terra ، وضعیت LST روزهنگام ایران را در ماه‌های مختلف سال بررسی کند. مواد و روش‌ها: در این پژوهش از فرآورده پنجم سنجنده MODIS ماهواره Terra موسوم به (MOD11C3 v005) با تفکیک فضایی 5×5 کیلومتر و دوره زمانی روزانه که بعد از انجام پردازش‌های لازم تبدیل به دادههای ماهانه شدند، استفاده شد. در این پژوهش با توجه به دقت قابل‌توجه الگوریتم فیزیک‌مبنای روز-شب از این روش برای واکاوی دمای روزهنگام سطح زمین ایران استفاده شده است. سپس رمزگشایی1 داده‌ها آرایه‌ای به ابعاد 62258×4855 به دست آمد. پهنه‌بندی دمای سطح زمین با استفاده از روش زمین‌آمار کریجینگ به واسطه کمترین مقدار خطا و بالاترین دقت در مناطق کوهستانی انجام شد. نتایج و بحث: مشخصات آماری دمای سطح زمین ایران طی ماه‌های مختلف نشان داد که بیشینه میانگین دمای سطح زمین ایران با 01/46 درجه سلسیوس در ماه ژوئیه رخ داده است. کمینه مقدار میانگین دمای سطح زمین کشور با 26/12 درجه سلسیوس در ژانویه اتفاق افتاده است. در دوره گرم سال و به‌ویژه پهنه‌های گرم ایران (سواحل جنوبی) تغییرپذیری کمتری در دمای کشور حاکم است که به تبع آن دمای سطح زمین کشور نیز تغییرات کمتری را از خود نشان می‌دهد و به تبع آن خود‌همبستگی فضایی کمتری را نیز باید در نیمه گرم سال شاهد باشیم که نشان از شرایط پایداری دمایی بیشتر در دوره گرم سال دارد. بررسی LST، در بازه زمانی 15 ساله از سال 2001 تا 2015 بر اساس برون‌داد سنجنده MODIS، برای ماه‌های مختلف سال نشان داد که توزیع دمای سطح زمین در ایران، به‌شدت متاثر از شرایط جغرافیایی، به‌ویژه عرض جغرافیایی و وضعیت توپوگرافیکی آن است. نتیجه‌گیری: از غرب به شرق و از شمال به جنوب ایران در تمام ماه‌های سال افزایش دمای سطح زمین مشاهده شد. کویر لوت به‌عنوان گرمترین منطقه در کشور، که در روزهای گرم سال دما تا 59 درجه سلسیوس در آن بالا می‌رود، در نظر گرفته شد. پردازش‌های مکانی دمای سطح زمین روزهنگام ایران نشان داد که دمای سطح زمین به‌شدت متاثر از عرض جغرافیایی و ارتفاع از سطح دریا است و شرایط توپوگرافیکی نقش مهمی در توزیع زمانی–مکانی LST ایفا می‌کند. این نکته با بررسی‌هایی که ابراز داشته‌اند هر قلمرو دمایی همخوانی زیادی با ویژگیهای محیطی و جغرافیایی به‌ویژه ارتفاع، ویژگیهای شیب زمین و عرض جغرافیایی خود دارد، همخوانی کامل دارد. اگرچه پهنه‌های دمایی ارائه‌شده برای ماه‌های مختلف سال از پیوستگی مکانی قابل‌توجهی برخوردارند، اما بخش‌هایی از یک خوشه دمایی به‌صورت جزایری درون پهنه‌های دیگر نمایان شده است که نشان از اثر شرایط محلی و توپوگرافی پیچیده در پیدایش این جزایر دمایی نسبت به اطراف خود دارد، که باعث اختلاف مکانی دما و افزایش میل به خوشه شدن دمای سطح زمین در ایران یا به عبارتی دیگر لانه‌گزینی آب‌وهوایی دارد.
محمود احمدی؛ مهدی نارنگی فرد
دوره 13، شماره 2 ، تیر 1394، ، صفحه 111-120
چکیده
آشکارسازی بهنگام و دقیق تغییرات ویژگیهای سطح زمین، برای درک بهتر روابط و برهمکنشهای بین پدیدههای انسانی و طبیعی، برای اتخاذ تصمیمهای مناسب در مدیریت شهری بسیار اهمیت دارد. برای آشکارسازی این تغییرات در دهههای اخیر به طور گستردهای از دادههای ماهوارهای به عنوان منابع اولیه استفاده شده است. در این پژوهش، تغییرات صورت گرفته ...
بیشتر
آشکارسازی بهنگام و دقیق تغییرات ویژگیهای سطح زمین، برای درک بهتر روابط و برهمکنشهای بین پدیدههای انسانی و طبیعی، برای اتخاذ تصمیمهای مناسب در مدیریت شهری بسیار اهمیت دارد. برای آشکارسازی این تغییرات در دهههای اخیر به طور گستردهای از دادههای ماهوارهای به عنوان منابع اولیه استفاده شده است. در این پژوهش، تغییرات صورت گرفته در کاربری و درصد نمایه بهنجار شده پوشش گیاهی و تاثیر آن بر الگوهای دمایی در دوره زمانی 25 ساله در محدوده منطقه یک شهر شیراز بررسی شده است. بدین برای دو مورد از تصاویر سنجنده TM ماهواره لندست به تاریخ 2 نوامبر سال 1986 و 7 آگوست سال 2011 انتخاب و با استفاده از نرمافزار ERDAS IMAGINE 9.2 دمای سطح زمین و میزان شاخص پوشش گیاهی و همچنین طبقهبندی نظارت شده با اعمال خوارزمیک بیشترین شباهت، کاربریهای شهری استخراج شد. یافتههای پژوهش نشان داد طی دورهای که پژوهش انجام میشد 4 کیلومتر مربع از کاربری پوشش گیاهی و63/8 کیلومتر مربع بایر در منطقه دچار کاهش مساحت و 17/13 کیلومترمربع از کاربری شهری با افزایش مساحت همراه بوده است. بیشترین کاهش سطح مربوط به کلاس پوشش گیاهی بسیار قوی و بیشترین افزایش سطح مربوط به سطوح فاقد پوشش است. همچنین یافتههای پژوهش آشکار کرد با تغییرات کاربری بهوجود آمده الگوهای دمایی دچار پراکنش بیشتر و تغییر دامنههای دمایی شده است.
محمود احمدی؛ حسن لشکری؛ قاسم کیخسروی؛ مجید آزادی
دوره 13، شماره 1 ، فروردین 1394، ، صفحه 1-14
چکیده
تغییرات آب و هوایی با تغییر الگوهای اقلیمی و به هم ریختن نظم اکوسیستمها ، تاثیرات جدی بر محیطزیست دارد. تغییر در الگوهای آب و هوایی می‌تواند به وقوع سیلهای شدید، گرما و سرماهای شدید، تکرار بیشتر خشکسالیها و گرم شدن جهانی هوا منجر شود. حتی هر یک از این پدیدهها می‌تواند ذخایر غذایی یک منطقه را نیز در معرض خطر قرار دهد. شمال شرق ...
بیشتر
تغییرات آب و هوایی با تغییر الگوهای اقلیمی و به هم ریختن نظم اکوسیستمها ، تاثیرات جدی بر محیطزیست دارد. تغییر در الگوهای آب و هوایی می‌تواند به وقوع سیلهای شدید، گرما و سرماهای شدید، تکرار بیشتر خشکسالیها و گرم شدن جهانی هوا منجر شود. حتی هر یک از این پدیدهها می‌تواند ذخایر غذایی یک منطقه را نیز در معرض خطر قرار دهد. شمال شرق کشور به سبب وسعت زیاد از شرایط طبیعی بسیار متنوعی برخوردار بوده و هر یک از نواحی آن دارای ویژگیهای طبیعی خاصی می‌باشد. گستردگی منطقه و عواملی مانند وجود رشته کوههای مرتفع و مناطق کویری، دوری از پهنه‌های آبی و وزش بادهای مختلف موجب گوناگونی آب و هوا در هر یک از مناطق آن گردیده است. بر اساس نتایج حاصل از آزمون من -کندال و مدل AHP در شمال شرق کشور، عناصر اقلیمی با روند صعودی (82.25 درصد) خیلی بیشتر از عناصر اقلیمی با روند نزولی (35.5 درصد) در تغییرات اقلیمی شمال شرق ایران سهیم بودهاند. مناطقی که بیشترین تغییرات آب و هوایی را از لحاظ عناصر هواشناسی با روند نزولی (تعداد روزهای یخبندان، متوسط رطوبت، تعداد روزهای برفی، بارش 24 ساعته، بارش سالانه) تجربه میکنند. در قسمتهای جنوب و جنوبشرقی منطقه مشاهده میشوند. عناصر اقلیمی با روند افزایشی (متوسط دما، دمای حداقل، دمای حداکثر، ساعات آفتابی)، بیشترین وسعت منطقه را پوشش میدهند. در این میان فقط ایستگاههای قوچان، سبزوار، دچار کمترین تغییرات آب و هوایی میباشند.
