سیدجواد حسینی فرد؛ حسین شیرانی؛ سمیه صدر؛ حکیمه هاشمی پور
چکیده
سابقه و هدف: افزایش روز افزون غلظت فلزهای سنگین در محیط زیست، سبب ایجاد نگرانی‌های جدی محیط زیستی شده است. کادمیم یکی از سمی‌ترین عنصرهای سنگین برای موجودهای زنده است که نقش زیستی ندارد. تاکنون در مورد وضعیت عنصرهای سنگین در خاک باغ‌های پسته و شناسایی عاملهای خاکی مؤثر بر آن‌ها، پژوهش‌های چندانی انجام نشده است. بنابراین، ...
بیشتر
سابقه و هدف: افزایش روز افزون غلظت فلزهای سنگین در محیط زیست، سبب ایجاد نگرانی‌های جدی محیط زیستی شده است. کادمیم یکی از سمی‌ترین عنصرهای سنگین برای موجودهای زنده است که نقش زیستی ندارد. تاکنون در مورد وضعیت عنصرهای سنگین در خاک باغ‌های پسته و شناسایی عاملهای خاکی مؤثر بر آن‌ها، پژوهش‌های چندانی انجام نشده است. بنابراین، هدف از انجام این پژوهش، تعیین رابطه کادمیم عصاره‌گیری شده با دی تی پی اِ در خاک با دیگر ویژگی های فیزیکی و شیمیایی خاک، در خاک‌های کشاورزی شهرستان رفسنجان به کمک مدل‌سازی مبتنی بر روش رگرسیون گام‌به‌گام و شبکه عصبی مصنوعی بود. مواد و روش‌ها: در این تحقیق 140 نمونه خاک از دو عمق صفر تا 40 و 40 تا 80 سانتی‌متری از باغ‌های پسته‌ی شش منطقه از حومه‌ی رفسنجان تهیه شد. ویژگی‌های خاک شامل غلظت کادمیم و روی قابل‌جذب در خاک با استفاده از روشدی تی پی اِ، غلظت فسفر به روش اولسن، درصد شن، رس و سیلت خاک به روش هیدرومتر، pH و رسانایی الکتریکی عصاره اشباع خاک بترتیب توسط دستگاه‌های pH متر و EC متر اندازه‌گیری شدند. بمنظور بررسی رابطه‌ی بین کادمیم قابل جذب و ویژگی های فیزیکی و شیمیایی خاک، از روش رگرسیون گام‌به‌گام و شبکه‌ی عصبی مصنوعی (پیش‌خور چندلایه) استفاده شد. نتایج و بحث: نتایج نشان داد که بین فسفر و درصد رس با کادمیم خاک، همبستگی مثبت و معنی‌دار، بین Cd-DTPA با pH و درصد رس خاک، همبستگی منفی و معنی‌دار و بین کادمیم قابل جذب با روی قابل جذب، روی کل و کادمیم کل خاک همبستگی مثبت معنی‌داری وجود دارد. همچنین نتایج نشان داد که هر دو روش مدل‌سازی از دقت مناسبی برای تخمین غلظت کادمیم در خاک برخوردارند اگرچه مدل شبکه عصبی دقت خیلی بیشتری داشت. ضریب تبیین و ریشه میانگین خطا برای مدل شبکه عصبی برای داده‌های آزمون بترتیب 84.3 درصد و 0.01 و برای مدل رگرسیون گام به گام 27.2 درصد و درصد1.43 بود. همچنین غلظت کادمیم، بیشترین حساسیت را به غلظت روی در خاک نشان داد و دیگر پارامترهای رس، pH، فسفر، EC و شن بترتیب، در درجه بعدی از اهمیت قرار داشتند. این نتایج تایید می‌کند که در باغ های پسته بدلیل مصرف کودهای حاوی روی و افزایش مصرف کودهای فسفاته که دارای ناخالصی زیادی از نظر مقدار کادمیم هستند، افزایش غلظت کادمیم در خاک باغ های پسته مشاهده می‌شود. نتیجه گیری: کودهای شیمیایی روی و فسفر مورد استفاده در باغ‌های پسته دارای ناخالصی قابل‌توجهی از کادمیم هستند که در اثر استفاده بی‌رویه و درازمدت می‌توانند سبب آلودگی خاک نسبت به کادمیم و جذب این عنصر سمی در گیاه و میوه پسته شوند. بنابراین باید ضمن رعایت استانداردهای ملی و بین المللی در تولید و واردات کودها، استفاده از این کودها نیز براساس نیاز و با تحلیل و تفسیر نتایج تجزیه خاک و برگ، بهینه باشد تا خطر آلودگی میوه پسته به کادمیم کاهش یابد.
