محبت نداف؛ رضا امیدی پور
چکیده
سابقه و هدف:
تنوع زیستی تنها شامل تعداد و وفور گونه ها نیست، بلکه گوناگونی در کارکردهای هر گونه را شامل می شود که بوسیله سنجههای تنوع کارکرد اندازه گیری می شود. از سویی دیگر، تغییرکاربری زمینها و چرای دام دو مورد از مهمترین عاملها تاثیرگذار بر تنوع زیستی و خدمات اکوسیستم هستند. بنابراین تحقیق حاضر با هدف بررسی تاثیر ...
بیشتر
سابقه و هدف:
تنوع زیستی تنها شامل تعداد و وفور گونه ها نیست، بلکه گوناگونی در کارکردهای هر گونه را شامل می شود که بوسیله سنجههای تنوع کارکرد اندازه گیری می شود. از سویی دیگر، تغییرکاربری زمینها و چرای دام دو مورد از مهمترین عاملها تاثیرگذار بر تنوع زیستی و خدمات اکوسیستم هستند. بنابراین تحقیق حاضر با هدف بررسی تاثیر جنگلکاری و چرای دام بر سنجههای تنوع کارکرد در منطقه چشمه دلاو در غرب استان خراسان شمالی انجام شد.
مواد و روش ها:
برای اندازه گیری تنوع کارکرد از سنجه های مبتنی بر یک ویژگی (میانگین وزنی جامعه) و مبتنی بر چند ویژگی (غنای کارکرد ، یکنواختی کارکرد ، واگرایی کارکرد ، پراکنش کارکرد و سنجه تنوع کارکرد رائو) در بسته آماری "FD" در نرم افزار "3.3.1.R" استفاده گردید. برای مقایسه تنوع در تیمارهای مورد مطالعه از تجزیه واریانس یکطرفه و آزمون تکمیلی دانکن استفاده شد.
نتایج و بحث:
نتایج نشان داد که چرای دام به همراه جنگلکاری دارای اثرهای مختلفی بر روی سنجههای تنوع کارکردی است. بر اساس نتایج، غنای کارکردی و سنجه تنوع کارکرد رائو و همچنین سنجه های میانگین وزنی ارتفاع و فرم زیستی تروفیت در منطقه های مورد مطالعه دارای اختلاف معنی داری بودند. بیشترین مقادیر سنجه غنای کارکردی، تنوع کارکردی رائو و میانگین وزنی ارتفاع مربوط به منطقههای تحت چرای دام بود. این نتیجه نشان میدهد برای کاهش رقابت بین گیاهان و به حداکثر رسیدن کارکرد در یک اکوسیستم، وجود حداقلی از تنش (چرا) لازم است. همچنین بیشتر بودن سنجه میانگین وزنی ارتفاع در کاربری تحت چرا تایید کننده وجود ارتباط مثبت بین غنای کارکرد و سنجه میانگین وزنی است. از طرفی دیگر، بیشترین مقدار سنجه میانگین وزنی فرم رویشی تروفیت در کاربری عدم چرا-جنگلکاری مشاهده شد که در ارتباط با شرایط نامساعد محیطی از قبیل رقابت بالا (بدلیل نبود چرای دام) و مداخلات انسانی (جنگل کاری) بود.
نتیجه گیری:
استفاده از سنجههای تنوع کارکرد به عنوان سنجه ای از تنوع زیستی که افزون بر اینکه فروانی گونه ها، ویژگی های کارکردی آنها را نیز مد نظر قرار می دهد، ابزارهای مفیدی در بررسی تاثیر عاملهای مختلف بر تنوع زیستی و کارکرد اکوسیستم های نیز می باشند.