سحر عبداللهی؛ هاشم داداش پور
چکیده
سابقه و هدف: تغییرهای کاربری زمین در استان ساحلی گیلان در دهه‌های اخیر مشکل هایی مانند تخریب جنگل و تالاب، فرسایش خاک، کاهش تنوع زیستی، افزایش آلودگی‌های محیط زیستی را بوجود آورده است. با توجه به اهمیت این منطقه بلحاظ ویژگی‌های خاص و منحصربه‌فرد و استفاده انسان از این محیط برای انواع فعالیت‌های مسکونی، صنعتی و تفریحی لازم ...
بیشتر
سابقه و هدف: تغییرهای کاربری زمین در استان ساحلی گیلان در دهه‌های اخیر مشکل هایی مانند تخریب جنگل و تالاب، فرسایش خاک، کاهش تنوع زیستی، افزایش آلودگی‌های محیط زیستی را بوجود آورده است. با توجه به اهمیت این منطقه بلحاظ ویژگی‌های خاص و منحصربه‌فرد و استفاده انسان از این محیط برای انواع فعالیت‌های مسکونی، صنعتی و تفریحی لازم است تا از تغییرهای صورت گرفته، عامل های مؤثر بر تغییرها آگاهی یافته و با پیش‌بینی روند تغییرها در آینده بتوان از بروز تخریب‌های غیرقابل‌جبران بر محیط‌زیست جلوگیری شود. هدف از پژوهش حاضر، تحلیل تغییرهای کاربری زمین های استان گیلان در یک دوره 20 ساله (1375-1395) و پیش‌بینی تغییرها برای 30 سال آینده بر اساس تلفیق شبکه عصبی مصنوعی پروسپترن چندلایه و مدل زنجیره مارکوف با استفاده از مدل‌ساز تغییر سرزمین است. مواد و روشها: از تصویرهای ماهواره لندست 5 و 8 سنجنده های) (TM و OLI-TIRS) (مربوط به سال‌های 1375، 1385، 1395 استفاده گردید. نقشه‌های پوشش زمین ها برای سال‌های یادشده در 5 طبقه جنگل، مرتع، کشاورزی، منبع های آب و مسکونی با به‌کارگیری روش بیشترین احتمال تهیه شد. آشکارسازی تغییرها انجام و سپس مدل‌سازی پتانسیل انتقال با استفاده از الگوریتم پروسپترون چندلایه شبکه عصبی مصنوعی با استفاده از 13 متغیر مستقل و 7 زیر مدل برای مدل‌سازی تغییرهای کاربری زمین ها برای سال 1395 صورت پذیرفت و سپس با روش زنجیره مارکوف نقشه کاربری زمینها برای سال 1395 با ضریب 0.98 پیش‌بینی شد. درنهایت الگوی کاربری زمین های استان گیلان برای سال 1425 بر اساس آن شبیه‌سازی شد. نتایج و بحث: نتایج به‌دست‌آمده از بررسی و پیش‌بینی تغییرهای کاربری زمین ها در دوره اول (1375-1385) بیانگر این بود که کاربری مسکونی با 7702.72 هکتار افزایش بیشترین تغییرها را در بین دیگر کاربری ها دارد. در این تغییرها، کاربری کشاورزی بیشترین سهم را داشته است بطوری‌که 7663 هکتار از این زمین ها به منطقه های مسکونی تبدیل‌شده است. در دوره دوم (1385-1395) کاربری مسکونی همانند دوره قبل با نرخ تغییرهای سالیانه 633.72 هکتار بیشترین تغییرها را در این دوره داشته است. در کل دوره مطالعاتی از سال 1375 تا سال 1395 زمین های مسکونی از 12157.57 هکتار در سال 1375 به 26197.59 هکتار در سال 1395 رسیده که زمین های کشاورزی بیشترین سهم را در تبدیل منطقه های ساخته‌شده دارا بوده است. نتیجه‌گیری: روند تغییرهای کاربری زمین نشان می‌دهد که این روند از گذشته شروع‌شده و در آینده نیز ادامه خواهد داشت بصورتی که نتایج آشکارسازی تغییرها از پیش‌بینی کاربری زمین برای 30 سال آینده بیانگر افزایش کاربری مسکونی و کاهش سطح زمین های کشاورزی، جنگلی و مرتعی خواهد بود. با توجه به این نتایج می‌توان گفت ارزیابی به‌موقع و دقیق این تغییرها به تصمیم‌گیری و برنامه‌ریزی بهتر می‌انجامد.
