رضا اخباری؛ مهدی نجاتی
چکیده
سابقه و هدف: توجه به پیامدهای اقتصادی تخریب محیط زیست و تحلیل اثرهای محیط زیستی رشد و توسعه اقتصادی در قالب منحنی کوزنتس محیط زیستی پیش از اجماع جهانی پیرامون ضرورت کاهش انتشار کربن، شکل گرفت. فرضیه پناهگاه آلودگی نیز در پی انتقال سرمایه از کشورهای توسعه یافته به در حال توسعه و به دنبال تحلیل اثرهای محیط زیستی آن پدید آمد. به ...
بیشتر
سابقه و هدف: توجه به پیامدهای اقتصادی تخریب محیط زیست و تحلیل اثرهای محیط زیستی رشد و توسعه اقتصادی در قالب منحنی کوزنتس محیط زیستی پیش از اجماع جهانی پیرامون ضرورت کاهش انتشار کربن، شکل گرفت. فرضیه پناهگاه آلودگی نیز در پی انتقال سرمایه از کشورهای توسعه یافته به در حال توسعه و به دنبال تحلیل اثرهای محیط زیستی آن پدید آمد. به تازگی بررسی اثر گذاری فساد اقتصادی بر انتشار کربن بعنوان هدف اصلی برخی مطالعات تجربی پیرامون اقتصاد محیط زیست مطرح و حتی سعی شده مفاهیم منحنی کوزنتس محیط زیستی و پناهگاه آلودگی با کمک مبانی نظری موجود پیرامون تأثیر فساد بر کیفیت محیط زیست تشریح شود. در این چهارچوب این گونه استدلال می شود که بر مبنای فرضیه PHH، فساد با تضعیف نهادهای قانونی و نظارتی، تخریب محیط زیست را در اثر کاهش هزینه های انتشار کربن و در نتیجه ورود کارخانه های آلاینده از کشورهای توسعه یافته به کشورهای در حال توسعه و کمتر توسعه یافته به دنبال دارد. از سوی دیگر بر مبنای فرضیه EKC، فساد با ایجاد اخلال در نظام توزیع درآمد و تضعیف فعالیتهای مولد اقتصادی، بیشینه تولید ناخالص داخلی سرانه ای که پس از آن روند نزولی انتشار آغاز می شود را به تأخیر می اندازد و در نتیجه بر تخریب محیط زیست افزوده می شود. در این مورد بحثی نظری پیرامون تأثیرگذاری قابل توجه کاهش سطح فساد بر بهبود کیفیت محیط زیست در کشورهای در حال توسعه نسبت به کشورهای توسعه یافته صورت گرفته و ادعا شده که در کشورهای در حال توسعه و کمتر توسعه یافته در مقایسه با کشورهای توسعه یافته، کاهش سطح فساد، آثار معنادارتری بر کاهش انتشار آلاینده کربن دارد. هدف این مطالعه بررسی تجربی این ادعا است. مواد و روش ها: در این مطالعه با استفاده از داده های پانل شامل 61 کشور در بازه زمانی سال های 2003 تا 2016 و الگوی پانل آستانه ای در نرم افزار استتا به بررسی تجربی ادعای فوق پرداخته ایم. با بکارگیری شاخص توسعه انسانی به عنوان متغیر آستانه، کشورها را به دو گروه توسعه یافته و در حال توسعه تقسیم کرده و ضریب مربوط به تأثیر گذاری فساد بر انتشار کربن را تحلیل کردیم. در این چهارچوب ابتدا با استفاده از آزمون های مربوطه تعداد آستانه ها شناسایی و سپس بر مبنای آن الگویی شامل متغیرهای انتشار کربن، تولید ناخالص داخلی سرانه، شاخص توسعه انسانی، رشد جمعیت شهرنشین، مصرف سرانه انرژی اولیه، تجارت کالایی و شاخص فساد، برآورد شد. نتایج و بحث: رگرسیون آستانه برآورد شده به طور کلی معنادار بود. ضریب مربوط به کشورهای در حال توسعه منفی، معنادار و بزرگتر از کشورهای توسعه یافته برآورد شد. در مقابل ضریب مربوطه برای کشورهای توسعه یافته مثبت، کوچکتر و بی معنا برآورد شد. این نتایج ادعای بالا را تأیید می کند. در کشورهای در حال توسعه به ازای هر واحد افزایش در شاخص فساد (که به معنای کاهش سطح فساد است)، انتشار کربن به میزان 0.08 واحد کاهش می یابد، در حالی که تأثیر پذیری انتشار کربن از سطح فساد در کشورهای توسعه یافته متوقف شده و دیگر کاهش فساد در این کشورها تأثیر معناداری بر کاهش سطح انتشار کربن به همراه ندارد. نتیجه گیری: کاهش سطح فساد در کشورهای در حال توسعه و کمتر توسعه یافته نسبت به کشورهای توسعه یافته، اثر کاهنده قوی تری بر انتشار کربن دارد.
