زینب احمدی؛ داود کرتولی نژاد؛ مریم ملاشاهی؛ معصومه شایان مهر
دوره 16، شماره 3 ، مهر 1397، ، صفحه 135-152
چکیده
سابقه و هدف: تنوع و فراوانی فون خاک‌های جنگلی، نقش مهمی در چرخه عنصرهای غذایی دارد و عامل های زیانبار ازجمله آتش‌سوزی، سبب برهم خوردن تعادل این جامعه ها می شود. در تحقیق حاضر به تأثیر آتش‌سوزی بر تنوع، غنا و زیست‌توده زنده فون خاک پرداخته شده است. مواد و روش‌ها: این تحقیق در پارسل های 20 و 21 سری 11 حوزه آبخیز 48، اداره ...
بیشتر
سابقه و هدف: تنوع و فراوانی فون خاک‌های جنگلی، نقش مهمی در چرخه عنصرهای غذایی دارد و عامل های زیانبار ازجمله آتش‌سوزی، سبب برهم خوردن تعادل این جامعه ها می شود. در تحقیق حاضر به تأثیر آتش‌سوزی بر تنوع، غنا و زیست‌توده زنده فون خاک پرداخته شده است. مواد و روش‌ها: این تحقیق در پارسل های 20 و 21 سری 11 حوزه آبخیز 48، اداره کل منبع های طبیعی و آبخیزداری- نوشهر انجام شد. تعداد 10 پلات 30Í30 سانتی متری با عمق 30 سانتیمتر در هر یک از دو تیمار جنگل آتش‌سوزی شده و جنگل شاهد (مجموعاً 20 پلات) به‌صورت تصادفی و به روش دستی نمونه برداری شد. خاک داخل پلات ها از محدوده گودال به داخل ظرفی تشت مانند تخلیه شده و پس از جداسازی ماکروفون‌ها در داخل کیسه های پلاستیکی قرار گرفته و برای شناسایی و اندازه‌گیری زیست‌توده به آزمایشگاه انتقال داده شد. سپس وزن هر یک از این موجودها، با ترازوی دیجیتال (دقت 0001/0 گرم)، اندازه گیری و سپس در سطح راسته و خانواده شناسایی شدند. برای محاسبه شاخص های غلبه، تنوع زیستی و غنای فون خاک، از نرم‌افزار Past و برای انجام تجزیه های آماری، از آزمون تی غیر جفتی در محیط نرم افزار SPSS استفاده گردید.
نتایج و بحث:
از کل ماکروفون‌های شناسایی‌شده بیشترین فراوانی مربوط به کرم خاکی بوده است و تمام گونه ها به‌جز سوسک‌های راسته سخت بالپوشان و مورچه‌ها در منطقه شاهد بیشتر از آتش‌سوزی شده است. زیست‌توده کلی سطح های تغذیه ای تفاوت معنی‌داری در بین دو تیمار آتش‌سوزی نشان نداد؛ این در حالی است که میزان آن در منطقه آتش‌سوزی شده 35/2 و در شاهد 70/1 گرم بر متر مربع بود. از بین خرده ریزخواران زیست‌توده، کرم خاکی و سخت بالپوشان افزایش و هزارپایان، خرخاکی‌ها و دیپلورا در منطقه آتش‌سوزی شده نسبت به منطقه شاهد کاهش یافتند.
نتیجه‌گیری:
نتایج این تحقیق نشان داد که با گذشت 5 سال پس از آتش‌سوزی، به‌جز شاخص یکنواختی و غلبه گونه‌ای، دیگر شاخص ها اختلاف معنی داری را بین جنگل شاهد با آتش سوزی شده نشان ندادند. این مطلب نشان دهنده بازگشت جنگل به حالت اولیه و بازسازی جامعه های فون خاک به زمان قبل از آتش‌سوزی می‌باشد. از سوی دیگر، مقایسه جمعیت فون خاک در سطح های تغذیه ای نیز نشان داد که موجودهای خرده ریزخوار در منطقه آتش‌سوزی شده نسبت به دیگر گروه‌ها بیشترین آسیب و کاهش جمعیت را در اثر آتش‌سوزی داشته است.
