نیکتا لطافت؛ محمدحسن طرازکار
چکیده
سابقه و هدف: تخریب محیط زیست از جمله انتشار گازهای گلخانه ای در جو، جنگل زدایی و نابودی شیلات نشان می دهد که تقاضای انسان از ظرفیت بیوسفر فراتر رفته است. بنابراین ، در اکثر مطالعات زیست محیطی، از انتشار گازهای گلخانه ای به عنوان یکی از شاخص های اثرات زیست محیطی استفاده شده است. اما ضعف عمده این مطالعات این است که انتشار گازهای ...
بیشتر
سابقه و هدف: تخریب محیط زیست از جمله انتشار گازهای گلخانه ای در جو، جنگل زدایی و نابودی شیلات نشان می دهد که تقاضای انسان از ظرفیت بیوسفر فراتر رفته است. بنابراین ، در اکثر مطالعات زیست محیطی، از انتشار گازهای گلخانه ای به عنوان یکی از شاخص های اثرات زیست محیطی استفاده شده است. اما ضعف عمده این مطالعات این است که انتشار گازهای گلخانه ای ازجمله دی اکسید کربن (CO2) به عنوان شاخص تخریب محیط زیست مورد استفاده قرار گرفته است. در مقابل، ردپای بوم شناختی بیانگر یک شاخص جامع از فشارهای انسانی در محیط زیست است. ردپای بوم شناختی دارایی های اکولوژیکی مورد نیاز یک جمعیت را به منظور تولید منابع طبیعی مصرفی و جذب پسماندها به ویژه انتشار کربن اندازه گیری می کند. ردپای بوم شناختی شامل زمین های زراعی، مراتع، مناطق ماهیگیری، جنگل ها، زمین های جذب کربن و زمین های ساختمانی است. مطالعات اخیر نشان می دهد که اکوسیستم های طبیعی در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا (منطقه منا) شامل زمین، آب و هوا به طور جدی تحت تأثیر متغیرهای مختلفی قرار گرفته اند. لذا در این مطالعه مجموعه ای از متغیرهای پایدار موثر بر ردپای بوم شناختی به عنوان شاخص جامع تخریب محیط زیست در منطقه منا تعیین شدند.مواد و روش ها: برای دستیابی به اهداف مطالعه از روش تجزیه و تحلیل کرانه های نامحدود (EBA) بمنظور شناسایی مجموعه ای قوی از متغیرهای کنترل استفاده شده است. روش تجزیه و تحلیل کرانه های نامحدود یک ابزار آماری است، برای بررسی اینکه آیا متغیرهای پیشنهاد شده در مطالعات قبلی، ارتباط قوی با ردپای بوم شناختی دارند، و بررسی اینکه آیا متغیرهای توضیحی باید در رگرسیون وجود داشته باشند. همچنین در این مطالعه از شاخص KOF به عنوان معیار جهانی شدن استفاده شده است. علاوه بر این، KOF شامل جهانی شدن اقتصادی، سیاسی ، اجتماعی و کلی است که در تجزیه و تحلیل مورد استفاده قرار گرفته است. تجزیه و تحلیل ها 11 کشور منطقه منا برای دوره 1995 الی 2014 میلادی را پوشش می دهد.نتایج و بحث: نتایج تجزیه و تحلیل کرانه های نامحدود سالی- آی- مارتین نشان داد که مصرف انرژی، تولید ناخالص داخلی سرانه، جمعیت شهرنشینی، جهانی شدن اقتصادی، جهانی شدن اجتماعی و جهانی شدن سیاسی قوی هستند. همچنین تولید ناخالص داخلی سرانه، مصرف انرژی، جمعیت شهری تأثیر مثبتی در ردپای بوم شناختی دارد. همچنین، میانگین اثر مصرف انرژی بر ردپای بوم شناختی 0.001 و از نظر آماری معنی دار است. بنابراین، افزایش مصرف انرژی 10 واحدی، ردپای بوم شناختی به میزان تقریباً 0.01 واحد افزایش میدهد. همچنین، افزایش جمعیت شهری، سرانه ردپای بوم شناختی را به طور مداوم افزایش می دهد و در سطح 1 درصد معنی دار است. افزایش 0.2 هکتار جهانی در ردپای بوم شناختی باعث افزایش جمعیت شهری به میزان 10 واحد می شود. نتایج نشان داد که با افزایش 10 درصدی جهانی شدن اقتصادی و اجتماعی، ردپای بوم شناختی به ترتیب با 0.29 و 0.49 واحد تقویت می شود. طبق نتایج روش تجزیه و تحلیل کرانه های نامحدود ، افزایش 10 واحدی در جهانی شدن سیاسی، ردپای بوم شناختی را 0.16 واحد کاهش می دهد. یافته ها نشان می دهد که جهانی شدن ممکن است اثرات متفاوتی بر ردپای بوم شناختی داشته باشد.نتیجه گیری: یافته های تحقیق نشان می دهد که جهانی شدن اقتصادی و اجتماعی با ردپای بوم شناختی ارتباط مثبت دارد. در مقابل، جهانی شدن سیاسی با ردپای بوم شناختی رابطه منفی دارد. با توجه به نتایج تجربی، همبستگی منفی بین جهانی شدن سیاسی و ردپای بوم شناختی وجود دارد که فرضیه "مدیریت جهانی محیط زیست" را پشتیبانی می کند. از طرف دیگر، رابطه مثبت بین جهانی شدن اجتماعی و ردپای بوم شناختی فرضیه "آگاهی جهانی محیط زیست" در منطقه منا پشتیبانی می کند.
محمدحسن طرازکار؛ نوید کارگر ده بیدی؛ زینب شکوهی
دوره 16، شماره 4 ، دی 1397، ، صفحه 17-32
چکیده
سابقه و هدف: گرمایش زمین بطور فزایندهای تعادل اکولوژیکی را تحت تاثیر قرار داده است. امروزه، فعالیت های انسانی و بویژه تولیدهای کشاورزی بدلیل انتشار گازهای گلخانه ای در اتمسفر زمین، عامل اصلی این پدیده محسوب می شوند. بر این اساس، در این مطالعه رابطه تولیدهای کشاورزی با محیط زیست برای کشورهای در حال توسعه اسلامی (گروه ...
بیشتر
سابقه و هدف: گرمایش زمین بطور فزایندهای تعادل اکولوژیکی را تحت تاثیر قرار داده است. امروزه، فعالیت های انسانی و بویژه تولیدهای کشاورزی بدلیل انتشار گازهای گلخانه ای در اتمسفر زمین، عامل اصلی این پدیده محسوب می شوند. بر این اساس، در این مطالعه رابطه تولیدهای کشاورزی با محیط زیست برای کشورهای در حال توسعه اسلامی (گروه D-8) مورد بررسی قرار گرفت. برای این منظور از سطح زمین زراعی و شاخص تولیدهای دامی بعنوان معیار تولیدهای کشاورزی و از ردپای اکولوژیکی بعنوان معیار محیط زیستی استفاده شد.مواد و روش ها: بمنظور بررسی رابطه تولیدهای کشاورزی و محیط زیست یک مدل پنل طراحی و همچنین برآورد این رابطه برای 8 کشور عضو این گروه در دوره 1990 الی 2013 انجام شد. با توجه به آزمون های ایستایی و هم‌جمعی پنلی، روابط کوتاه‌مدت و بلندمدت به ترتیب با استفاده از روش تصحیح خطای برداری (ECM) و حداقل مربعات معمولی اصلاح شده (FMOLS) برآورد شدند.نتایج و بحث: نتایج مطالعه نشان داد که رابطه ردپای اکولوژیکی و تولید ناخالص داخلی سرانه بصورت N شکل بوده و از لحاظ آماری معنی دار است. بعلاوه، نتایج مطالعه گویای آن است که افزایش نسبی مصرف سرانه انرژی، زمین زراعی و تولیدهای دامی منجر به افزایش ردپای اکولوژیکی میگردد. همچنین 10 درصد افزایش در زمین زراعی کشورهای گروه D-8 منجر به افزایش 15/2 درصدی در ردپای اکولوژیکی شده، حال آنکه 10 درصد افزایش در تولیدهای دامی منجر به افزایش 18/1 درصدی ردپای اکولوژیکی در بلند مدت می شود. بعلاوه، افزایش 10 درصدی در مصرف انرژی سبب افزایش 38/7 درصدی در ردپای اکولوژیکی می شود. نتیجه گیری: نتیجه اصلی مطالعه گویای آن است که فعالیت های کشاورزی یکی از عامل های ایجاد آلودگی های محیط زیستی بوده و بطور معنی داری بر ردپای اکولوژیکی در کشورهای گروه D-8 موثر هستند. همچنین، تولیدهای زراعی در مقایسه با تولیدها دامی اثرهای بزرگتری بر ردپای اکولوژیکی در بلند مدت دارد.
