احمد فتاحی اردکانی؛ احمد سلطانی ذوقی؛ افسانه سراج الدین
چکیده
سابقه و هدف:با افزایش آلودگیها و بحرانهای محیط زیستی، دولتها بر آن شدهاند مجموعهای از سیاستها و مقررات محیط زیستی را با هدف بهبود کیفیت محیط زیست اعمال کنند. اثربخشی مقررات محیط زیستی مسئلهای است که از سوی بسیاری از سیاستگذاران و دولتها نادیده گرفته میشود. هدف این مطالعه پاسخ به این سؤال است که چه میزان تغییر ...
بیشتر
سابقه و هدف:با افزایش آلودگیها و بحرانهای محیط زیستی، دولتها بر آن شدهاند مجموعهای از سیاستها و مقررات محیط زیستی را با هدف بهبود کیفیت محیط زیست اعمال کنند. اثربخشی مقررات محیط زیستی مسئلهای است که از سوی بسیاری از سیاستگذاران و دولتها نادیده گرفته میشود. هدف این مطالعه پاسخ به این سؤال است که چه میزان تغییر در سیاستها و قوانین محیط زیستی میتواند روی کنترل آلودگیها مؤثر باشد و از طرف دیگر آیا قوانین کنترل سرمایه گذاری مستقیم خارجی میتواند روی کاهش انتشار آلایندههای محیط زیستی مؤثر باشد یا خیر؟مواد و روشها:این مطالعه به بررسی اثرات مقررات محیط زیستی بر عملکرد آن میپردازد. دادههای مورد استفاده در این مطالعه از نوع ترکیبی و برای 18 کشور (منطقه منا) در دوره 1990 - 2017 میباشد. در این مطالعه از سه سنجه میزان پسابها، انتشارات و انتشار سایرگازهای گلخانهای برای تعیین کیفیت محیط زیست بهره برده شده است. روش مورد استفاده، روش GMM تفاضل مرتبهی اول است که میتواند با درونزایی نهفته دادهها مقابله نماید و امکان پویایی را برای تخمینها فراهم آورد. استفاده از آزمون سارگان در این مدل، آزمون تشخیص محدودیتها بود و فرض صفر آن بیش از حد مشخص بودن محدودیتها را در مدل GMM نمایش میدهد.نتایج و بحث:نتایج حاصل از مطالعه، در قالب سه مدل اساسی مورد بررسی و سنجش قرار میگیرد. مدل اول براساس چهار متغیر صنعتی شدن، سرمایه گذاری مستقیم خارجی، قوانین و مقررات محیط زیستی و قوانین و مقررات کنترل سرمایه گذاری مستقیم خارجی مورد بررسی قرار گرفت و در مدلهای 2 و 3 به ترتیب اثر متغیرهای جمعیت و تولید ناخالص داخلی و توان دوم تولید ناخالص داخلی آزمون اثر جمعیت و نظریه محیط زیستی کوزنتس بررسی قرار گرفت. اعمال قوانین و مقررات کنترل محیط زیستی و سرمایه گذاری مستقیم خارجی بهخوبی می‌توانند عامل کنترل انتشار آلایندههای هوا باشند. اثر قوانین محیط زیستی روی انتشار پسآبها مثبت بوده و سبب افزایش سطح انتشار این آلاینده میگردد. علامت ضریب اثر جمعیت در مورد سالهای مورد بررسی در این مطالعه دارای علامتهای مختلف به دست آمد، اثر شاخصهای محیط زیستی در مدل معنی دار بوده، اما اثر پسابهای صنعتی در میان آلاینده ها اثر محیط زیستی را با عدم اطمینان مواجه خواهد ساخت. سرمایه گذاری مستقیم خارجی عامل بسیار مهمی در انتشار آلایندهها پس از انتشار پسابها و انتشار سایر گازهای گلخانهای است. ضریب متغیر سرمایه گذاری مستقیم خارجی در هر سه مدل برای پسابها در سطح ۱ درصد معنیدار بوده و بهترتیب برابر 481/1، 371/1 و 036/2 در مدلهای 1 تا 3 است.نتیجه گیری: اثر منفی سرمایه گذاری مستقیم خارجی نشان میدهد که منطقهی منا میتواند محلی برای جانمایی صنایع آلوده کننده در جهان باشد. نبود قوانین و مقررات (مالیات سبز) در کنار سوبسیدهایی که حذف آن بهعنوان اثری از کنترل آلودگی در نظر گرفته میشود، این منطقه را به هدف انتقال صنایع آلاینده در برنامه ریزی کشورهای توسعه یافته تبدیل خواهد نمود. پیشنهادی اساسی در این زمینه، تشکیل سازمان حفاظت از محیط زیست منطقهای در کشورهای منطقه منا و اخذ مالیات بر سرمایه گذاری در سطح بالاتر است.
حدیث قنواتی؛ احمد فتاحی؛ اکرم نشاط
دوره 16، شماره 1 ، فروردین 1397، ، صفحه 141-158
چکیده
سابقه و هدف: یکی از عوامل آلودگی هوا که در سالهای اخیر گاهی مناطق غرب و جنوب غربی و به تازگی مرکز ایران شاهد آن بوده، پدیده گردوغبار است. گردوغبار یکی از پدیده‌های جوی است که آثار و پیامدهای زیست‌محیطی نامطلوبی بر جای می‌گذارد. توفان‌های گردوغباری اثرات منفی بسیاری بر سلامت، اقتصاد، جامعه و محیط زیست داشته و منجر به خسارت‌های ...
بیشتر
سابقه و هدف: یکی از عوامل آلودگی هوا که در سالهای اخیر گاهی مناطق غرب و جنوب غربی و به تازگی مرکز ایران شاهد آن بوده، پدیده گردوغبار است. گردوغبار یکی از پدیده‌های جوی است که آثار و پیامدهای زیست‌محیطی نامطلوبی بر جای می‌گذارد. توفان‌های گردوغباری اثرات منفی بسیاری بر سلامت، اقتصاد، جامعه و محیط زیست داشته و منجر به خسارت‌های زیادی بر منابع انسانی، بخش‌های بهداشت، صنعت و به‌‌ویژه کشاورزی میشود. هدف این تحقیق کمی‌‌سازی خسارات ملموس (بازاری) و ناملموس (غیربازاری) ناشی از پدیده گردوغبار در شهر اردکان است. مواد و روشها: دادههای مورد نیاز در این پژوهش از طریق آمار و اطلاعات ثبت‌‌شده در ادارات شهر اردکان و همچنین تکمیل 244 پرسش‌نامه انتخاب دو‌گانه دوبعدی در بخش کشاورزی و 509 پرسش‌نامه در بخش آلودگی هوا و فضای سبز شهری با استفاده از اطلاعات 30 پیش‌آزمون و روش میشل و کارسون در سال 1395 به دست آمده است. در این پژوهش خسارات ملموس و ناملموس گردوغبار با بهره‌گیری از روش ارزش‌گذاری مشروط و قیمت بازار ارزش‌گذاری شده است. با استفاده از الگوی لوجیت، عواملی که بر تمایل به پرداخت اثرگذار هستند به ترتیب برای هر بخش با استفاده از Shazam نسخه 9 و محاسبات ریاضی با نرم‌افزار Maple نسخه 18 برآورد شد. نتایج و بحث: نتایج این پژوهش نشان داد که متغیرهای درآمد و تحصیلات اثر مثبت و معنادار، و متغیرهای سن، تعداد افراد خانوار و جنسیت اثر منفی و معناداری بر تمایل به پرداخت افراد برای حفظ آلودگی هوا و فضای سبز شهری در مقابل گردوغبار دارند. همچنین در بخش کشاورزی متغیرهای سن، تعداد افراد شاغل، تحصیلات و درآمد اثر مثبت و معناداری بر تمایل به پرداخت کشاورزان برای حفظ محصولات کشاورزی در مقابل گردوغبار دارند. ارزش کل خسارات در مقابل پدیده گردوغبار برای جلوگیری از آلودگی هوا ناشی از پدیده گردوغبار 33185478480 ریال، حفظ محصولات کشاورزی 50431570000 ریال و حفظ فضای سبز در مقابل گردوغبار 30736160140 ریال در سال برای شهر اردکان به دست آمد. همچنین خسارات ملموس پدیده گردوغبار در افزایش مصرف آب ناشی از شست‌وشو 2762736640 ریال، اثر منفی گردوغبار بر سلامت جسمانی و هزینه‌های درمان و مرگ‌ومیر ناشی از بیماری‌های آسم و برونشیت 15548414040 ریال و اثر منفی بر بخش دام و هزینه‌های مربوط به درمان و دام‌های تلف‌شده 131451400000 ریال با استفاده از رهیافت بازاری محاسبه شد. نتیجه‌گیری: نتایج حاکی از آن است که در سال 1395 برای شهر اردکان ارزش کل خسارات ناملموس برابر با 114353208620 ریال و ملموس 149762550680 ریال است. ارزش تمایل به پرداخت افراد در بخش کشاورزی بالاتر از سایر بخش‌ها به دست آمد. همچنین هزینه‌های مربوط به بخش دام و طیور، بالاترین رقم را در میان سایر هزینه‌های ملموس به خود اختصاص داده است. از این رو این برآورد برای سیاستگذاران و مسئولان توجیه لازم برای کنترل پیامدهای ناشی از گردوغبار بر محیط زیست انسانی را فراهم می‌کند.
