زهرا جعفری؛ امیر سالمی
چکیده
هدف: گندزدایی با کلر رایج‌ترین روش گندزدایی آب آشامیدنی در ایران است. واکنش‌پذیری کلر سبب می‌شود تا علاوه بر تخریب عوامل بیمازی‌زا، ترکیبات آلی متنوعی تحت عنوان محصولات جانبی گندزدایی تولید شوند. تعداد بسیار کمی از این نرکیات نظام‌مند شده به صورت پیوسته پایش می‌شوند. با این حال، ترکیبات فراوان دیگری نیز در این دسته هستند که علی‌رغم ...
بیشتر
هدف: گندزدایی با کلر رایج‌ترین روش گندزدایی آب آشامیدنی در ایران است. واکنش‌پذیری کلر سبب می‌شود تا علاوه بر تخریب عوامل بیمازی‌زا، ترکیبات آلی متنوعی تحت عنوان محصولات جانبی گندزدایی تولید شوند. تعداد بسیار کمی از این نرکیات نظام‌مند شده به صورت پیوسته پایش می‌شوند. با این حال، ترکیبات فراوان دیگری نیز در این دسته هستند که علی‌رغم مخاطرات بسیار جدی، در سنجش‌های روزمره مورد توجه قرار نمی‌گیرند. این پژوهش به توسعه‌ی روشی نوین برای تعیین مقدار ترکیبات مذکور و همچنین شناسایی آنها در آب آشامیدنی شهر تهران می‌پردازد. مواد و روش ها: در این مطالعه محصولات جانبی گندزدایی منتخب- تری کلرواستونیتریل، دی کلرواستونیتریل، دی کلروپروپانون، کلروپیکرین، بروموکلرواستونیتریل، تری کلروپروپانون و دی برومواستونیتریل- با استفاده از روش اصلاح‌شده‌ی میکرواستخراج فاز جامد و دستگاه کروماتوگرافی گازی آشکارساز جرمی آنالیز شدند. روش استخراج، با استفاده از راهبرد سطح پاسخ، بهینه و سپس اعتباربخشی شد. سپس نمونه‌های واقعی از مناطق مختلف شهر تهران جمع‌آوری و آنالیز شد. نتایج: روش آنالیز معرفی شده برای تمام آنالیت‌ها پاسخ خطی، حساسیت بسیار بالا (حد تشخیص بین ۴/۰ و 20 نانوگرم بر لیتر) و دقت مناسب (انحراف معیار نسبی با ۵ تکرار کمتر از ۶/۲۱ درصد) نشان داد. بازیابی آنالیت‌ها در نمونه‌های واقعی بین ۶۰ تا ۹۵ درصد براورد شد. نتیجه گیری: آلاینده‌های مورد مطالعه با غلظت های گوناگون در آب آشامیدنی نقاط مختلف شهر تهران مشاهده شدند. با توجه به مخاطرات ناشی از این آلاینده‌ها و حضور قابل توجه آنها، بازنگری استاندارد کیفیت آب آشامیدنی و پایش پیوسته-ی آن ها ضروری به نظر می‌رسد.
ندا میری کرم؛ امیر سالمی؛ مریم وثوق
چکیده
سابقه و هدف: داروها، محصولات مراقبت شخصی و هورمون های استروییدی از آلاینده های نوظهوری محسوب می شوند که منشا اصلی تولید آنها جوامع انسانی است. تصفیه خانه های فاضلاب شهری، نقش بسیار موثری در کاهش و حذف این دسته از آلاینده ها دارند، با این حال، حذف کامل این ترکیبات معمولاً ممکن نمی شود و مقداری از این آلاینده ...
بیشتر
سابقه و هدف: داروها، محصولات مراقبت شخصی و هورمون های استروییدی از آلاینده های نوظهوری محسوب می شوند که منشا اصلی تولید آنها جوامع انسانی است. تصفیه خانه های فاضلاب شهری، نقش بسیار موثری در کاهش و حذف این دسته از آلاینده ها دارند، با این حال، حذف کامل این ترکیبات معمولاً ممکن نمی شود و مقداری از این آلاینده ها از طریق جریان فاضلاب تصفیه شده (و همچنین لجن باقی مانده) وارد محیط می شود. با توجه به کاربرد فاضلاب تصفیه شده در آبیاری مزارع و باغات، احتمال انتقال آلاینده ها به خاک، محصولات زراعی و آب های زیرزمینی وجود دارد. از آنجایی که تاثیر منفی حضور این آلاینده ها در غلظت های بسیار کم نیز قابل مشاهده است، شناسایی و تعیین مقدار آنها ضروری است.مواد و روش ها: در این پژوهش، کانال انتقال تصفیه خانه جنوب تهران (فاضلاب خام، فاضلاب تصفیه شده)، خاک مزارع و محصولات زراعی از جنبه حضور و مقدار آلاینده های آلی نوظهور، از دسته داروها و هورمون های استروییدی مورد بررسی قرار گرفته است. چهار نوبت نمونه برداری از فاضلاب تصفیه شده در نقاط مختلف انجام شد. آنالیز کیفی به منظور شناسایی و انتخاب آلاینده های هدف به انجام رسید. سپس، مهمترین معیارهای تضمین و کنترل کیفیت در بخش میدانی و آزمایشگاهی مورد مطالعه عملی قرار گفتند تا داده های ایجاد شده از بالاترین سطح کیفیت ممکن برخوردار باشند.. هر نمونه برای هر دسته آلاینده به صورت جداگانه آماده سازی و استخراج (استخراج فاز جامد و استخراج با حلال تحت التراسونیک) شده و در نهایت با دستگاه کروماتوگرافی مایع-طیف سنج جرمی آنالیز شدند.نتایج و بحث: نمونه برداری از محیط های فاضلاب خام، فاضلاب تصفیه شده، خاک و محصول زراعی آبیاری شده با فاضلاب تصفیه شده و آنالیز این نمونه ها به انجام رسید. دو داروی استامینوفن و سولفامتوکسازول و چهار هورمون استروییدی اکویلین، استرون، استریول و اتینیل استرادیول، به عنوان آلاینده هدف و مهمترین و مستمرترین آنها انتخاب شدند. هر شش آنالیت در نمونه فاضلاب خام و در یک نمونه فاضلاب تصفیه شده شناسایی شدند. در نمونه دیگر فاضلاب تصفیه شده سه هورمون اکویلین، استرون و اتییل استرادیول یافت نشد. در نمونه خاک فقط هورمون استرون و در نمونه گیاهی (گندم) همه آنالیت ها به جز اتنیل استرادیول دیده شدند.نتیجه گیری: تمام آلاینده ها در فاضلاب خام و تصفیه شده (خروجی تصفیه خانه) مشاهده شدند و نقش بسیار مثبت تصفیه خانه در کاهش غلظت ملاحظه شد. از سوی دیگر تغییرات غلظت آلاینده ها در طول مسیر کانال مشخص شد. همچنین، این نتیجه به دست آمد که آلاینده های هدف برخلاف تمایل به جذب توسط گیاهان، توسط ذرات خاک جذب سطحی نمی شوند. بنابراین، ورود آب آلوده به خاک زراعی، آلودگی محصولات و نفوذ به آب زیرزمینی را در پی خواهد داشت. حضور و مقدار آلاینده های مورد بررسی در کانال انتقال فاضلاب تصفیه شده، به شدت وابسته به زمان و مکان است. در واقع، اختلاط و ترقیق و ورود منابع جدید آلودگی در مسیر کانال، سبب تغییرات معنی دار در غلظت و نوع آلاینده های مشاهده شده در نمونه ها می شود.
محمد محمودی؛ سید حسین هاشمی؛ امیر سالمی
چکیده
سابقه و هدف: در دنیا پژوهش های زیادی در زمینه توسعه سنجه های مناسب برای منشایابی آلودگی های هیدروکربنی انجام و سنجه هایمختلفی در این زمینه بیان شده اند که به دو دسته داخلی و خارجی تقسیم می شوند. سنجه های خارجی بر پایه ی نسبت فلزهای موجود درنفت، منبع آلودگی هیدروکربنی را تعیین می کنند که نسبت بین فلزهای نیکل و وانادیم برای منشایابی آلودگی ...
بیشتر
سابقه و هدف: در دنیا پژوهش های زیادی در زمینه توسعه سنجه های مناسب برای منشایابی آلودگی های هیدروکربنی انجام و سنجه هایمختلفی در این زمینه بیان شده اند که به دو دسته داخلی و خارجی تقسیم می شوند. سنجه های خارجی بر پایه ی نسبت فلزهای موجود درنفت، منبع آلودگی هیدروکربنی را تعیین می کنند که نسبت بین فلزهای نیکل و وانادیم برای منشایابی آلودگی هیدروکربنی مورد استفادهقرار می گیرد. در مقابل از سنجه های داخلی، یعنی ترکیب های آروماتیک و آلیفاتیک بطور عمده برای منشایابی آلودگی هیدروکربنی استفادهمی شود. ترکیب های آروماتیک بدلیل اختلاف در واکنش پذیری، حلالیت و ویژگی های ترمودینامیکی بین برخی از جفت ایزومرهای 1PAHs ،این امکان را فراهم می کنند تا از آن ها برای تعیین منشأ آلودگی هیدروکربنی استفاده شود. مواد و روش ها: در بسیاری از مطالعات در زمینه ی منشایابی آلودگی هیدروکربنی تنها یکی از ترکیب های آلیفاتیک یا آروماتیک در یکمحیط آب، خاک و رسوب مورد بررسی قرار می گیرد. ولی در این تحقیق برای منشایابی دقیق تر آلودگی هیدروکربنی در جنوب تهرانترکیب های آروماتیک و آلیفاتیک در سه محیط آب، خاک و رسوب مورد بررسی قرار گرفت. برای تعیین میزان آلودگی تعداد 33 نمونه ازآب، خاک و رسوب منطقه جمع آوری شدند، و نمونه ها پس از جمع آوری بلافاصله به آزمایشگاه منتقل و استخراج ترکیب های هیدروکربنیانجام شد. نمونه های آب از چاه، قنات، آب های سطحی، کانال، نمونه ی خاک از سطح و عمق 50 سانتی متری زمین های کشاورزی، خاک بکرو نمونه های رسوب، از رسوب انباشته شده در کانال، قنات و آب های سطحی جمع آوری شدند. نتایج و بحث: در این مطالعه 16 ترکیب مهم PAHs که از نظر آژانس حفاظت محیط زیست آمریکا سرطانزا اعلام شده اند و ترکیب های آلیفاتیک(C8-C40 )مورد بررسی قرار گرفتند. میانگین غلظت ترکیب های PAHs برای نمونه های آب 2127.72ppb ، با محدوده ی ) 5. 147125 - 5(،نمونه های خاک، 6715.79ppb ، با محدوده ی ) 446642 - 5( و نمونه های رسوب 957.27ppb با محدوده ی ) 02 .11992 - 5( می باشد. وبرای ترکیب های آلیفاتیک ) C8-C40 ( میانگین غلظت نمونه های آب 39/50ppm با محدوده ی ) 2. 785 - 5(، نمونه های خاک 1110ppmبا محدوده ی ) 74 .16160 - 5( و نمونه های رسوب 1751.13ppm با محدوده ی) 37 . 30497 - 5( می باشند. منشایابی آلودگی هیدروکربنی درجنوب تهران نشان داد که آلودگی نفتی از نوع پتروژنیک می باشد. بنابراین نتایج بیشترین آلودگی مربوط به نمونه های اطراف حوضچه زائدههای نفتی و در مرتبه ی بعد نمونه های نزدیک لوله های انتقال نفت می باشد که آلودگی هیدروکربنی توانسته به درون آب های زیرزمینی وخاک منطقه نفوذ کند. همچنین آلودگی نفتی موجود در منطقه تنها مربوط به پالایشگاه نفت نبوده بلکه بخشی از آن نیز مربوط به روانابمی باشد که از سطح شهر جمع آوری شده و به کانال ها منتقل، و بصورت مستقیم برای آبیاری زمین های کشاورزی استفاده می شود. با توجه به مقایسه ی مجموعه غلظت ترکیب های PAHs و ترکیب های آلیفاتیک مشاهده شد که بیشترین مجموعه غلظت ترکیب های PAHsبترتیب در خاک، آب و رسوب، و بیشترین مجموعه غلظت ترکیب های آلیفاتیک بترتیب در خاک، رسوب و آب می باشد. باتوجه به ایننکته که ترکیب های هیدروکربنی موجود در ستون آب ته نشین و وارد رسوب های کانال ها می شود و این کانال ها بصورت دوره ای توسطکشاورزان منطقه لایروبی می شوند، امکان تجمع میزان بالای هیدروکربن های نفتی در این محیط ها وجود ندارد به همین دلیل بیشترینتجمع غلظت در محیط خاک می باشد. نتیجه گیری: نتایج حاصل از اندازه گیری و منشایابی هیدروکربن های نفتی در سه محیط آب، خاک و رسوب نشان داد که منطقه ی مطالعاتی آلوده به نفت و آلودگی نفتی از نوع پتروژنیک می باشد که بخش بزرگ این آلودگی مربوط به ریزش های نفتی از پالایشگاه تهران و بخش دیگری از آن مربوط به کانال های جمع آوری رواناب های سطح شهری است که آلوده به ترکیب های نفتی پتروژنیک بودهکه به جنوب تهران منتهی می شوند.
ریحانه سادات قاضی مرعشی؛ امید نوری؛ رضا دیهیم فرد؛ امیر سالمی
دوره 15، شماره 4 ، دی 1396، ، صفحه 113-124
چکیده
سابقه و هدف:
افزایش رشد جمعیت و شهرنشینی و گسترش روزافزون آن در سراسر جهان، تقاضا برای امنیت غذایی و خودکفایی برای تولید غذا در شهرها را افزایش داده است. در این موقعیت فعالیت‌هایی در حوزه کشاورزی در محیط شهر به شیوه‌های مختلف سنتی (کشت در سطح زمین و بستر خاک) و جدید (کشت در پشت‌بام و بستر آبی) ظهور پیداکرده و پژوهش‌های زیادی در این‌باره ...
بیشتر
سابقه و هدف:
افزایش رشد جمعیت و شهرنشینی و گسترش روزافزون آن در سراسر جهان، تقاضا برای امنیت غذایی و خودکفایی برای تولید غذا در شهرها را افزایش داده است. در این موقعیت فعالیت‌هایی در حوزه کشاورزی در محیط شهر به شیوه‌های مختلف سنتی (کشت در سطح زمین و بستر خاک) و جدید (کشت در پشت‌بام و بستر آبی) ظهور پیداکرده و پژوهش‌های زیادی در این‌باره انجام شده و مزارع بسیاری در سطح شهر و به شیوه‌های مختلف در سراسر جهان به وجود آمده است. با این حال هنوز چالش‌هایی برای گسترش این نوع کشاورزی وجود دارد و تحقیق‌های اندکی به‌منظور بررسی سلامت محصولات پرورش‌یافته در این مکان‌ها به‌ویژه تجمع آلاینده‌های هوا در این محصولات انجام شده است. هدف این تحقیق بررسی سلامت گیاهان پرورش‌یافته در محیط شهری (در دو قسمت پشت‌بام و حیاط یک ساختمان مسکونی) و ارزیابی تجمع غلظت آلاینده‌ها در میوه بادمجان (Solanum melongena var. Depressum L.) و فلفل دلمه‌ای (Capsicum frutescens var. Grossum (Mill.)) بود.
مواد و روشها:
دو نمونه سبزی فلفل دلمه‌ای و بادمجان در پشت بام و حیاط یک ساختمان مسکونی با ارتفاع 15 متر در منطقه 7 شهر تهران در قالب طرح کاملا تصادفی با شش تکرار کشت شدند. همچنین به‌منظور مقایسه سلامت میوه این محصولات با محصولات پرورش‌یافته در خارج شهر، نمونه‌هایی از همین محصولات، از مزرعه‌های حومه ورامین و کرج، تهیه شدند. غلظت فلزات سنگین مولیبدن، کروم، مس و منگنز (Mo, Cr, Cu, Mn) در میوه فلفل دلمه‌ای و بادمجان پرورش‌یافته در داخل شهر تهران بررسی و با محصولات پرورش‌یافته در مزرعه‌های خارج از شهر مقایسه شدند. همچنین مقدار غلظت فلز سنگین سرب و کادمیوم (Pb و Cd) در نمونه‌های کشت‌شده در شهر با استاندارد اتحادیه اروپا و استاندارد ملی ایران مقایسه شدند. هضم نمونه‌ها توسط مایکروویو و پردازش و خوانش نتایج توسط دستگاه ICP-MS انجام شد. داده‌ها توسط نرم‌افزار SASو Excel با استفاده از آزمون دانکن تجزیه شدند.
نتایج و بحث:
نتایج به‌دست‌آمده نشان داد که غلظت فلزات سنگین در اکثر میوه‌های پرورش‌یافته در شهر بهصورت معنی‌دار در سطح 5 درصد بالاتر از نمونه‌های پرورش‌یافته در خارج از شهر هستند، به جز فلز سنگین Cr در بادمجان که نمونه خارج از شهر غلظت بالاتری را نسبت به بادمجان پرورش یافته در هر دو محل کشت شهری، نشان داد و فلز سنگین Cu که در هر دو گیاه بادمجان و فلفل دلمه‌ای، نمونه خارج از شهر غلظت بیشتری نسبت به نمونه پشت‌بام داشت. کروم در بادمجان مزرعه 56/1 برابر بادمجان حیاط و 58/1 برابر بادمجان پشت بام بود و غلظت مس در بادمجان و فلفل دلمه‌ای مزرعه 22/1 و 24/1 برابر بیشتر از نمونه پشت بام بود. همچنین جز سرب (Pb) که در برخی از نمونه‌های بادمجان پشت‌بام، فلفل دلمه‌ای پشت‌بام و فلفل دلمه‌ای حیاط؛ به ترتیب 18/0، 63/0 و 14/0 میلیگرم در هر کیلوگرم ماده خشک (mg/kgDW) و بهصورت معنی‌دار (در سطح 5%) بالاتر از حد مجاز بود، سایر نمونه‌ها غلظتی پایین‌تر از حد مجاز را برای سرب و کادمیوم بر طبق استاندارد اتحادیه اروپا و استاندارد ملی ایران نشان دادند و این اختلاف در سطح 5% معنی‌دار بود.
نتیجه گیری:
به‌طورکلی می‌توان نتیجه گرفت که تمام محصولات پرورش‌یافته در منطقه 7 شهر تهران ازنظر مقدار فلز سنگین Cd سالم و مطابق با استانداردهای بین‌المللی و در سطح نمونه‌های پرورش‌یافته در خارج شهر بودند اما اکثر نمونه‌ها دارای مقدار بالاتر از حد مجاز از نظر مقدار فلز سنگین سرب بودند. همچنین غلظت سایر فلزات سنگین در اکثر نمونه‌های پرورش‌یافته در داخل شهر بالاتر از نمونه‌های پرورش‌یافته در خارج از شهر بود که می‌تواند به دلیل ترافیک بالا، موقعیت جغرافیایی و شرایط آب و هوایی نامناسب باشد.
امیر سالمی
دوره 11، شماره 4 ، دی 1392
چکیده
دسته های گوناگونی از آفت کش ها طی مراحل مختلف تولید فراورده های چای به کار می روند. این ترکیبات، علاوه بر تاثیر منفی بر سلامت مصرف کنندگان، امکان ورود به محیط های طبیعی و ایجاد تاثیرات سوء در آن ها را نیز دارند. به منظور کمک به درک رفتار کروماتوگرافی این آفت کش ها حین انجام آنالیز، زمان بازداری 57 مورد از آن ها با استفاده از روش ارتباط ...
بیشتر
دسته های گوناگونی از آفت کش ها طی مراحل مختلف تولید فراورده های چای به کار می روند. این ترکیبات، علاوه بر تاثیر منفی بر سلامت مصرف کنندگان، امکان ورود به محیط های طبیعی و ایجاد تاثیرات سوء در آن ها را نیز دارند. به منظور کمک به درک رفتار کروماتوگرافی این آفت کش ها حین انجام آنالیز، زمان بازداری 57 مورد از آن ها با استفاده از روش ارتباط کمی ساختار- بازداری مطالعه شد. نشان داده شد که مهم ترین توصیف گرهایی که اطلاعات ساختاری و توپولوژیک ترکیبات را بیان می کنند، رابطه ای خطی با زمان بازداری دارند. استفاده از روش مرحله ای در رگرسیون خطی چندگانه مدل هایی ایجاد کرد که مقدار R2 قابل قبولی داشتند و از میان این مدل ها، مدلی با پنج توصیف گر انتخاب شد تا شرایط بهینه بین حداقل تعداد توصیف گرها و حداکثر مقدار R2 برقرار شود. توصیف گرهای منتخب عبارت بودند از VRD2، X1Sol، Rww، MLOGP و Mor09e. توانایی مدل در پیش بینی زمان بازداری با استفاده از یک مجموعه پیش بینی که به صورت تصادفی از بین ترکیبات انتخاب شده بودند (10 آفت کش) ارزیابی شد و مینگین خطای پیش بینی به عنوان معیار در نظر گرفته شد. مدل نهایی، با وجود سادگی، در پیش بینی زمان بازداری آفت کش های مورد بررسی کاملاً موفق بود.
بابک جعفری سلیم؛ غلامرضا نبی بیدهندی؛ امیر سالمی؛ مسعود طاهریون؛ مجتبی اردستانی
دوره 6، شماره 4 ، تیر 1388
چکیده
اطلاعات کافی و آگاهی از کیفیت منابع آب در حفظ این منابع و همچنین در برنامه ریزی ها و مدیریت منابع آب بسیار حائز اهمیت است . یکی از روش های مهندسی و به دور از پیچیدگی های ریاضی و آماری که می تواند شرایط کیفی آب را بازگو نماید استفاده از شاخص های کیفی آب است تحلیل و تفسیر انواع پارامتر های مورد اندازه گیری در طول محدوده مورد مطالعه از رودخانه ...
بیشتر
اطلاعات کافی و آگاهی از کیفیت منابع آب در حفظ این منابع و همچنین در برنامه ریزی ها و مدیریت منابع آب بسیار حائز اهمیت است . یکی از روش های مهندسی و به دور از پیچیدگی های ریاضی و آماری که می تواند شرایط کیفی آب را بازگو نماید استفاده از شاخص های کیفی آب است تحلیل و تفسیر انواع پارامتر های مورد اندازه گیری در طول محدوده مورد مطالعه از رودخانه یکی از مهم ترین قسمت های طرح های پایش کیفی رودخانه یا طرح های جامع کاهش آلودگی رودخانه می باشد. با استفاده از شاخص های کیفی حجم زیاد اطلاعات نمونه برداری شده ازاندازه گیری های کیفی آب به صورت یک عدد منفرد و بدون بعد تبدیل می شود که این عدد در یک مقیاس درجه بندی شده دارای مفهوم و تعریف کیفی تفسیر شده ای است . این تحقیق بر اساس نتایج اندازه گیری شده در 18 ایستگاه در طول رودخانه قشلاق در استان کردستان می باشد که به صورت جداگانه با استفاده از دو شاخص کیفی NSF برای مصارف عمومی آب رودخانه و شاخص بریتیش کلمبیا برای مصارف شرب و کشاورزی صورت گرفته است. بر اساس نتایج حاصل از این شاخص ها آب رودخانه برای مصارف کشاورزی در ایستگاه خروجی تصفیه خانه فاضلاب شهر سنندج به رودخانه دارای بدترین کیفیت می باشد که ایستگاه های پایین دست خود را نیز تحت تاثیر قرار می دهد این وضعیت کیفی تا پایین دست خروجی کشتارگاه مرغ پر به داخل رودخانه ، که با توجه به قدرت خود پالایی رودخانه کیفیت قابل قبولی حاصل می گردد ادامه دارد برای مصرف شرب نیز اکثر ایستگاه ها دارای شرایط مناسب بوده و ایستگاه های دره کوله و پایین دست شاخه فرعی سو در شرایط مرزی می باشند. نتایج نشان دهنده میزان اثر گذاری بالای منابع آلاینده شهری اعم از ورد فاضلاب شهری و ورود نهر شیرابه مدفن زباله شهری بر کیفیت رودخانه در بازه های پل قشلاق تا شاخه فرعی سو می باشد .
