ریحانه سادات قاضی مرعشی؛ امید نوری؛ رضا دیهیم فرد؛ امیر سالمی
دوره 15، شماره 4 ، دی 1396، ، صفحه 113-124
چکیده
سابقه و هدف:
افزایش رشد جمعیت و شهرنشینی و گسترش روزافزون آن در سراسر جهان، تقاضا برای امنیت غذایی و خودکفایی برای تولید غذا در شهرها را افزایش داده است. در این موقعیت فعالیتهایی در حوزه کشاورزی در محیط شهر به شیوههای مختلف سنتی (کشت در سطح زمین و بستر خاک) و جدید (کشت در پشتبام و بستر آبی) ظهور پیداکرده و پژوهشهای زیادی در اینباره ...
بیشتر
سابقه و هدف:
افزایش رشد جمعیت و شهرنشینی و گسترش روزافزون آن در سراسر جهان، تقاضا برای امنیت غذایی و خودکفایی برای تولید غذا در شهرها را افزایش داده است. در این موقعیت فعالیتهایی در حوزه کشاورزی در محیط شهر به شیوههای مختلف سنتی (کشت در سطح زمین و بستر خاک) و جدید (کشت در پشتبام و بستر آبی) ظهور پیداکرده و پژوهشهای زیادی در اینباره انجام شده و مزارع بسیاری در سطح شهر و به شیوههای مختلف در سراسر جهان به وجود آمده است. با این حال هنوز چالشهایی برای گسترش این نوع کشاورزی وجود دارد و تحقیقهای اندکی بهمنظور بررسی سلامت محصولات پرورشیافته در این مکانها بهویژه تجمع آلایندههای هوا در این محصولات انجام شده است. هدف این تحقیق بررسی سلامت گیاهان پرورشیافته در محیط شهری (در دو قسمت پشتبام و حیاط یک ساختمان مسکونی) و ارزیابی تجمع غلظت آلایندهها در میوه بادمجان (Solanum melongena var. Depressum L.) و فلفل دلمهای (Capsicum frutescens var. Grossum (Mill.)) بود.
مواد و روشها:
دو نمونه سبزی فلفل دلمهای و بادمجان در پشت بام و حیاط یک ساختمان مسکونی با ارتفاع 15 متر در منطقه 7 شهر تهران در قالب طرح کاملا تصادفی با شش تکرار کشت شدند. همچنین بهمنظور مقایسه سلامت میوه این محصولات با محصولات پرورشیافته در خارج شهر، نمونههایی از همین محصولات، از مزرعههای حومه ورامین و کرج، تهیه شدند. غلظت فلزات سنگین مولیبدن، کروم، مس و منگنز (Mo, Cr, Cu, Mn) در میوه فلفل دلمهای و بادمجان پرورشیافته در داخل شهر تهران بررسی و با محصولات پرورشیافته در مزرعههای خارج از شهر مقایسه شدند. همچنین مقدار غلظت فلز سنگین سرب و کادمیوم (Pb و Cd) در نمونههای کشتشده در شهر با استاندارد اتحادیه اروپا و استاندارد ملی ایران مقایسه شدند. هضم نمونهها توسط مایکروویو و پردازش و خوانش نتایج توسط دستگاه ICP-MS انجام شد. دادهها توسط نرمافزار SASو Excel با استفاده از آزمون دانکن تجزیه شدند.
نتایج و بحث:
نتایج بهدستآمده نشان داد که غلظت فلزات سنگین در اکثر میوههای پرورشیافته در شهر بهصورت معنیدار در سطح 5 درصد بالاتر از نمونههای پرورشیافته در خارج از شهر هستند، به جز فلز سنگین Cr در بادمجان که نمونه خارج از شهر غلظت بالاتری را نسبت به بادمجان پرورش یافته در هر دو محل کشت شهری، نشان داد و فلز سنگین Cu که در هر دو گیاه بادمجان و فلفل دلمهای، نمونه خارج از شهر غلظت بیشتری نسبت به نمونه پشتبام داشت. کروم در بادمجان مزرعه 56/1 برابر بادمجان حیاط و 58/1 برابر بادمجان پشت بام بود و غلظت مس در بادمجان و فلفل دلمهای مزرعه 22/1 و 24/1 برابر بیشتر از نمونه پشت بام بود. همچنین جز سرب (Pb) که در برخی از نمونههای بادمجان پشتبام، فلفل دلمهای پشتبام و فلفل دلمهای حیاط؛ به ترتیب 18/0، 63/0 و 14/0 میلیگرم در هر کیلوگرم ماده خشک (mg/kgDW) و بهصورت معنیدار (در سطح 5%) بالاتر از حد مجاز بود، سایر نمونهها غلظتی پایینتر از حد مجاز را برای سرب و کادمیوم بر طبق استاندارد اتحادیه اروپا و استاندارد ملی ایران نشان دادند و این اختلاف در سطح 5% معنیدار بود.
نتیجه گیری:
بهطورکلی میتوان نتیجه گرفت که تمام محصولات پرورشیافته در منطقه 7 شهر تهران ازنظر مقدار فلز سنگین Cd سالم و مطابق با استانداردهای بینالمللی و در سطح نمونههای پرورشیافته در خارج شهر بودند اما اکثر نمونهها دارای مقدار بالاتر از حد مجاز از نظر مقدار فلز سنگین سرب بودند. همچنین غلظت سایر فلزات سنگین در اکثر نمونههای پرورشیافته در داخل شهر بالاتر از نمونههای پرورشیافته در خارج از شهر بود که میتواند به دلیل ترافیک بالا، موقعیت جغرافیایی و شرایط آب و هوایی نامناسب باشد.
سجاد رحیمی مقدم؛ جعفر کامبوزیا؛ رضا دیهیم فرد
دوره 14، شماره 3 ، مهر 1395، ، صفحه 27-40
چکیده
سابقه و هدف: کشور ایران در منطقهای خشک و نیمهخشک قرار دارد که نسبت به تغییرات محیطی آسیبپذیر است. بنابراین به نظر میرسـد کـه وقـوع احتمـالی تغییرات اقلیمی در این منطقه تأثیر قابلتوجهی در سیستمهای تولید محصولات کشاورزی داشته باشد. تغییر اقلیم میتواند بر آب قابلدسترس برای کشاورزی تأثیر گذاشته و منجر به خشک شدن محیط در مناطق ...
بیشتر
سابقه و هدف: کشور ایران در منطقهای خشک و نیمهخشک قرار دارد که نسبت به تغییرات محیطی آسیبپذیر است. بنابراین به نظر میرسـد کـه وقـوع احتمـالی تغییرات اقلیمی در این منطقه تأثیر قابلتوجهی در سیستمهای تولید محصولات کشاورزی داشته باشد. تغییر اقلیم میتواند بر آب قابلدسترس برای کشاورزی تأثیر گذاشته و منجر به خشک شدن محیط در مناطق نیمهخشک ایران گردد. بررسی راهکارهای سازگاری مانند تغییر تاریخ کاشت میتواند به افزایش کارایی مصرف آب ذرت تحت شرایط تغییر اقلیم کمک کند. یکی از راههای کم هزینه برای اندازهگیری اثرات تغییر اقلیم بر محصولات کشاورزی رهیافت مدلسازی و استفاده از مدلهای شبیهسازی است.مواد و روشها: هدف از این پژوهش بررسی تاریخ کاشتهای مختلف به عنوان راهکاری برای سازگاری ذرت و بهبود کارایی مصرف آب این گیاه تحت شرایط تغییر اقلیم در استان خوزستان بود. برای این هدف شش شهرستان اهواز، بهبهان، دزفول، ایذه، رامهرمز و شوشتر در استان خوزستان انتخاب شدند. ابتدا دادههای اقلیمی بلند مدت روزانه (شامل دمای کمینه و بیشینه، بارندگی و تشعشع روزانه) دوره پایه (2009 -1980) این شهرستانها جمعآوری شد. سپس با استفاده از روش AgMIP تحت دو سناریوی اقلیمی RCP4.5 و RCP8.5 دادههای اقلیمی دوره آینده (2069 -2040) این مناطق تولید شدند. در این تحقیق از رقم سینگل کراس 704 استفاده شد. تاریخ کاشتها شامل 15 بهمن، 1 اسفند (تاریخ کاشت مرسوم) و 15 اسفند بودند. با احتساب تاریخ کاشتها و مناطق مختلف (شش منطقه) و دو سناریوی اقلیمی در 30 سال، مجموعاً 1620 آزمایش شبیهسازی در این تحقیق وجود داشت. به منظور شبیهسازی رشد و عملکرد ذرت تحت تاریخ کاشتهای مختلف از مدل APSIM استفاده شد.نتایج و بحث: به طور کلی نتایج نشان داد که تاریخ کاشت زودهنگام 15 بهمن با 1/10117 کیلوگرم در هکتار عملکرد دانه اقتصادی در مقایسه با دو تاریخ کاشت 1 اسفند (3/10061 کیلوگرم در هکتار) و 15 اسفند (6/7194 کیلوگرم در هکتار) دارای کارکرد بالاتری بود. همچنین در دوره آینده احتمال درصد کاهش در مقدار عملکرد دانه اقتصادی تاریخ کاشتهای مختلف نسبت به تاریخ کاشت مرسوم در دوره پایه، نشان داد که درصد کاهش تاریخ کاشت زودهنگام 15بهمن (3/3- درصد و 5/4- به ترتیب تحت RCP4.5 و RCP8.5) در شرایط تغییر اقلیم در مقایسه با دو تاریخ کاشت دیگر (5/6- و 7/6- درصد به ترتیب تحت RCP4.5 و RCP8.5 برای تاریخ کاشت 1 اسفند و 1/31- و 2/23 درصد به ترتیب تحت RCP4.5 و RCP8.5 برای تاریخ کاشت 15 اسفند) در استان خوزستان بسیار کمتر میباشد. به طور میانگین در سطح استان خوزستان تاریخ کاشت 15 بهمن (8/11 کیلوگرم عملکرد دانه بر میلیمتر آب) نسبت به دو تاریخ کاشت 1 اسفند (7/10 کیلوگرم عملکرد دانه بر میلیمتر آب) و 15 اسفند (6/7 کیلوگرم عملکرد دانه بر میلیمتر آب) دارای کارایی مصرف آب بالاتری در دوره پایه بود. تحت شرایط تغییر اقلیم به طور کلی درصد کاهش در کارایی مصرف آب در تاریخ کاشتهای مختلف نسبت به تاریخ کاشت مرسوم در دوره پایه، نشاندهنده برتری و اختلاف زیاد تاریخ کاشت زودهنگام 15بهمن (8/2 درصد و 3/3 به ترتیب تحت RCP4.5 و RCP8.5) در مقایسه با دو تاریخ کاشت دیگر (12- درصد و 11- به ترتیب تحت RCP4.5 و RCP8.5 برای تاریخ کاشت 1 اسفند و 1/40- و 5/32- درصد به ترتیب تحت RCP4.5 و RCP8.5 برای تاریخ کاشت 15 اسفند) در استان خوزستان بود.نتیجه گیری: به طور کلی نتایج این مطالعه نشان داد که تاریخ کاشت مرسوم منطقه مورد بررسی برای ذرت از نظر تولید عملکرد دانه اقتصادی و کارایی مصرف آب بهینه نیست. در نهایت نتایج نشان داد برای افزایش در عملکرد دانه اقتصادی و کارایی مصرف آب در دوره آینده و دوره پایه در استان خوزستان باید از تاریخ کاشتهای زود هنگام (15 بهمن) استفاده کرد.
جواد بیات؛ سید حسین هاشمی؛ کورس خوشبخت؛ رضا دیهیم فرد
دوره 14، شماره 2 ، تیر 1395، ، صفحه 1-12
چکیده
در این پژوهش در 83 موقعیت، تعداد 166 نمونه خاک به روش سیستماتیک-تصادفی در دو عمق صفر تا 30 و 60-30 سانتیمتری گرفته و غلظت نیترات، فسفات، هدایت الکتریکی، کربن آلی و pH آن اندازهگیری و از روش وزندهی عکس فاصله برای تهیه نقشه پهنهبندی پارامترها استفاده شد. نقشههای پهنهبندی نشان داد که در عمق یک پارامترهای فسفات، هدایت الکتریکی و کربن ...
بیشتر
در این پژوهش در 83 موقعیت، تعداد 166 نمونه خاک به روش سیستماتیک-تصادفی در دو عمق صفر تا 30 و 60-30 سانتیمتری گرفته و غلظت نیترات، فسفات، هدایت الکتریکی، کربن آلی و pH آن اندازهگیری و از روش وزندهی عکس فاصله برای تهیه نقشه پهنهبندی پارامترها استفاده شد. نقشههای پهنهبندی نشان داد که در عمق یک پارامترهای فسفات، هدایت الکتریکی و کربن آلی در شمال و پارامترهای نیترات در جنوب منطقه و در عمق دو پارامتر فسفات در شمال و پارامترهای نیترات و هدایت الکتریکی در جنوب منطقه بیشترین غلظت را دارند و میزان کربن آلی در این عمق در سراسر منطقه یکنواخت به نظر میرسد. نتایج حاصل همچنین نشان داد که میزان نیترات و فسفات در زمینهای کشاورزی به دلیل استفاده از فاضلاب تصفیهنشده و کودهای شیمیایی توسط کشاورزان بسیار بالا است و با افزایش عمق، غلظت آنها کاهش مییابد. همچنین نتایج مربوط به اندازهگیری کربن آلی در خاک نشان داد که اراضی منطقه شرایط مناسبی از لحاظ میزان ماده آلی دارند. pH خاک در کل منطقه در هر دو عمق حالت قلیایی داشت و هدایت الکتریکی نیز با افزایش عمق کاهش یافت. نتایج آزمون همبستگی اسپیرمن بین پارامترها نشان داد که میزان هدایت الکتریکی خاک در هر دو عمق همبستگی مثبت و معناداری با نیترات و همبستگی معکوسی با میزان فسفات دارد. همچنین میزان فسفات همبستگی مثبت و معناداری با محتوای کربن آلی خاک در لایه سطحی دارد.
ملیحه جمالی؛ کورس خوشبخت؛ رضا دیهیم فرد؛ رضا مومنی وصالیان
دوره 11، شماره 4 ، دی 1392
چکیده
این تحقیق با هدف اندازهگیری و پهنهبندی آلودگی فلزات سنگین در خاک زمینهای کشاورزی جنوب شهر تهران به مساحت 1500 هکتار انجام شد. در این مطالعه در 64 نقطه تعداد 128 نمونه خاک به روش سیستماتیک-تصادفی از دو عمق صفر تا 30 و 60-30 سانتیمتری برداشت شد و غلظت پنج عنصر کادمیم، کروم، نیکل، سرب و روی اندازهگیری گردید. همچنین پارامترهایی مانند pH، ...
بیشتر
این تحقیق با هدف اندازهگیری و پهنهبندی آلودگی فلزات سنگین در خاک زمینهای کشاورزی جنوب شهر تهران به مساحت 1500 هکتار انجام شد. در این مطالعه در 64 نقطه تعداد 128 نمونه خاک به روش سیستماتیک-تصادفی از دو عمق صفر تا 30 و 60-30 سانتیمتری برداشت شد و غلظت پنج عنصر کادمیم، کروم، نیکل، سرب و روی اندازهگیری گردید. همچنین پارامترهایی مانند pH، EC و فسفات نیز اندازهگیری شد. نقشههای پهنهبندی با روش وزن دهی عکس فاصله تهیه گردید. نتایج به دست آمده نشان داد که غلظت عناصر سنگین به جز نیکل در عمق اول بیشتر از غلظت آنها در عمق دوم است. نقشههای پهنهبندی نشان داد که کادمیم، کروم، سرب و روی در نواحی شمالی و نیکل در نواحی جنوبی منطقه غلظت بیشتری دارند. مقایسه نتایج به دست آمده با استانداردهای آلودگی منابع خاک ایران نشان داد که در برخی از نواحی منطقه در دو عمق نمونه برداری شده عناصر کروم، نیکل و روی از میزان استاندارد تخطی داشتند.
اسکندر زند؛ فاطمه بناکاشانی؛ محمد علی باغستانی؛ آذر مکنالی؛ مهدی مین باشی؛ سعید صوفی زاده؛ رضا دیهیم فرد
دوره 4، شماره 3 ، فروردین 1386
چکیده
به منظور ارزیابی و بررسی توزیع توده های یولاف وحشی مقاوم به علف کش کلودینافوپ پروپارژیل در استان خوزستان 50 مزرعه که توسط علف کش های خانواده آریلوکسی فنوکسی پروپیونات سمپاشی شده بودند، انتخاب گردیدند. مزارعی بدین منظور انتخاب شدند که در آنها یولاف وحشی به گونه ای مطلوب توسط این علف کش ها کنترل شده بودند. توده های انتخاب شده ( 50 توده ...
بیشتر
به منظور ارزیابی و بررسی توزیع توده های یولاف وحشی مقاوم به علف کش کلودینافوپ پروپارژیل در استان خوزستان 50 مزرعه که توسط علف کش های خانواده آریلوکسی فنوکسی پروپیونات سمپاشی شده بودند، انتخاب گردیدند. مزارعی بدین منظور انتخاب شدند که در آنها یولاف وحشی به گونه ای مطلوب توسط این علف کش ها کنترل شده بودند. توده های انتخاب شده ( 50 توده مشکوک به مقاومت و 1 توده حساس ) در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار مورد مطالعه قرارگرفتند. سمپاشی یولاف وحشی در مرحله دو تا چهار برگی گیاه ، بر پایه در توصیه علف کن صورت پذیرفت و بیوماس اندام هوایی ، درصد زنده مانده و معیار چشمی EWRCچهار هفته پس از سمپاشی مورد اندازه گیری و بررسی قرار گرفتند . طول و عرض جغرافیایی هر منطقه نمونه برداری با استفاده ازدستگاه GPS ثبت گردید . نتایج نشان داد که 52% توده ها مقاوم ، 28% توده ها مشکوک به مقاوم و 18% آنها حساس و نیمه حساس بودند در مجموع توده های مقاوم در سراسر استان توزیع شده اند
رضا دیهیم فرد؛ اسکندر زند
دوره 2، شماره 6 ، دی 1383
اسکندر زند؛ محمدرضا موسوی؛ رضا دیهیم فرد؛ آذر ماکنالی؛ ناصر باقرانی؛ محمد فریدون پور؛ رضا طباطبایی نیم آورد
دوره 2، شماره 5 ، مهر 1383
رضا دیهیم فرد؛ اسکندر زند؛ هومان لیاقتی؛ سعید صوفی زاده