فرید سلمان پور؛ فراهم احمد زاده؛ رومینا سیاح نیا؛ بهرام کیابی
چکیده
سابقه و هدف: تغییرات آب و هوایی به همراه توسعه انسانی فشار مضاعفی بر اکوسیستمها وارد کرده، بطوری که در بسیاری از موارد سبب کاهش تنوع زیستی شده است. ادامه روند تغییر اقلیم امروزه به عنوان یک بحران فراگیر و جهانی محسوب میشود. تغییر اقلیم به یک اندازه بر همه زیستگاهها و گونهها تاثیر نمیگذارد. بلکه گونههای بزرگ جثه بیشتر تحت تاثیر ...
بیشتر
سابقه و هدف: تغییرات آب و هوایی به همراه توسعه انسانی فشار مضاعفی بر اکوسیستمها وارد کرده، بطوری که در بسیاری از موارد سبب کاهش تنوع زیستی شده است. ادامه روند تغییر اقلیم امروزه به عنوان یک بحران فراگیر و جهانی محسوب میشود. تغییر اقلیم به یک اندازه بر همه زیستگاهها و گونهها تاثیر نمیگذارد. بلکه گونههای بزرگ جثه بیشتر تحت تاثیر تغییر اقلیم و تغییر زیستگاه قرار گرفتهاند و به نسبت دیگر گونهها آسیبپذیرتر هستند. همینطور مطالعات نشان میدهد که کشورهای خاورمیانه تحت تاثیر شدید اثرات تغییر اقلیم قرار گرفتهاند. علفخواران بزرگ جثه، بخصوص گوزن قرمز نه تنها تحت تاثیر تغییرات زیستگاهی حاصل از تغییر اقلیم قرار دارند، بلکه افزایش دما سبب کاهش نرخ بقای گوسالهها و اختلال در زادآوری شده است. گوزن قرمز خزری (مرال) در ایران، تحت تاثیر تخریب زیستگاه و شکار غیرمجاز اغلب جمعیت خود را از دست داده است، که امروزه جمعیت باقی مانده فشار مضاعفی از جانب تغییر اقلیم را تحمل میکند. منطقه حفاظت شده البرز مرکزی به عنوان اصلیترین زیستگاه زادآور گوزن قرمز خزری محسوب می شود، که امروزه تحت تاثیر توسعه انسانی و تغییر اقلیم قرار دارد.مواد و روش ها: در این مطالعه به منظور بررسی میزان تاثیر تغییر اقلیم بر جمعیت گوزن قرمز، از اطلاعات دما و بارش دو پایگاه هواشناسی نوشهر در ارتفاع پایین دست، و بلده در ارتفاعات جنوبی استفاده شد. همینطور نقاط حضور و عدم حضور گونه مورد مطالعه توسط ترانسکتهای تصادفی بصورت مشاهده مستقیم، آثار و نمایهها و همینطور توسط تصاویر بدست آمده از دوربینهای تلهای، جمعآوری شد.نتایج و بحث: با استفاده از 19 پارامتر آب و هوایی ارزیابی مطلوبیت زیستگاهی در آینده، نشان داد که با ادامه روند تغییر اقلیم در چهار سناریوی خوشبینانه تا بدبینانه با استفاده از پنج الگوریتم MaxEnt, RF, ANN, GLM, MARS، از مطلوبیت مناطق کم ارتفاع در بخشهای شمالی و شرقی کاسته، و به مطلوبیت ارتفاعات بخش جنوبغربی افزوده خواهد شد. نتایج نشان داد که پارامترهای دمای متوسط سالانه، میانگین دمای روزانه، متوسط دمای فصل خشک، متوسط دمای گرمترین فصل، بارندگی سالانه، بارش در مرطوبترین فصل، بارش در گرمترین فصل نقش موثری در میزان تعیین مطلوبیت زیستگاهی گونه مورد مطالعه دارد. نتایج دادههای آب و هوایی نشان داد، ارتفاع نقش موثری در کاهش تاثیرات تغییر اقلیمی دارد، بطوری که تغییر اقلیم در مناطق پایین دست شدت معناداری نسبت به مناطق مرتفع دارد. با توجه به تغییر مطلوبیت زیستگاهی حاصل از ادامه روند تغییر اقلیم، زون جنگلی کجور ثبات نسبی مطلوبیت برای گونه مورد مطالعه را در حال و آینده نشان میدهد اما جاده جنگلی خیرود با مجموع بیش از 50کیلومتر طول در عمق این منطقه قرار گرفته است که تردد وسایل نقلیه دامداران، طبیعت گردان و به ویژه شکارچیان غیر مجاز در عمق این منطقه را تسهیل کرده که جدیترین تهدید برای بقای گوزن قرمز در این بخش از زیستگاه محسوب میشود.نتیجه گیری: با ادامه روند تغییر اقلیم و تاثییر آن بر زیستگاه گونه مورد مطالعه در آینده، انتظار میرود که گوزنهای ماده در بخشهای نا امن زیستگاه مشاهده شوند. از این رو برای حفاظت از جمعیت گوزن قرمز خزری در منطقه حفاظت شده البرز مرکزی نیاز به اقدامات جدی مدیریتی مبتنی بر تغییرات زیستگاهی پیش آمده در آینده میباشد.
سیده نرجس طباطبائی؛ اصغر عبدلی؛ ایرج هاشم زاده سقرلو؛ فراهم احمدزاده؛ لوئیس برناتچز
چکیده
سابقه و هدف: پارک ملی لار به عنوان بهترین و منحصر به فردترین زیستگاه قزل آلای خال قرمز در ایران است. این ماهی در سایر زیستگاه های ایران به دلایل مختلفی مانند تخریب زیستگاه ها، آلودگی، برداشت شن و ماسه، وجود سد در مسیر رودخانه ها، ورود گونه های غیر بومی، صید بیش از حد و سایر تغییرات ناشی از فعالیت های انسانی در معرض ...
بیشتر
سابقه و هدف: پارک ملی لار به عنوان بهترین و منحصر به فردترین زیستگاه قزل آلای خال قرمز در ایران است. این ماهی در سایر زیستگاه های ایران به دلایل مختلفی مانند تخریب زیستگاه ها، آلودگی، برداشت شن و ماسه، وجود سد در مسیر رودخانه ها، ورود گونه های غیر بومی، صید بیش از حد و سایر تغییرات ناشی از فعالیت های انسانی در معرض تهدید قرار است. رودخانه دلیچای، یکی از زیستگاه های اصلی ماهی قزل آلای خال قرمز، شرایط اکولوژیکی متفاوتی نسبت به سایر رودخانه های پارک ملی لار دارد. در این مطالعه با توجه به وجود مانع فیزیکی غیر قابل عبور در دهانه رودخانه دلیچای، ترکیب ژنتیکی ماهیان قزل آلای خال قرمز این رودخانه با ماهیان دریاچه ای بررسی شد.مواد و روش ها: در این مطالعه از باله های جدا شده از ماهیانی که با الکتروشوکر در رودخانه صید شده بودند و از باله های ماهیانی که در دریاچه با استفاده از قلاب صید شده بودند استفاده شد. استخراج DNA با روش استخراج نمک با یک تیمار RNAas برای از بین بردن مولکول های RNA انجام شد. برای مقایسه تفاوت های ژنتیکی میان ماهیان رودخانه دلیچای و دریاچه سد لار از روش تعیین توالی نسل جدید استفاده شد. برای تجزیه و تحلیل های آماری، آنالیز تجزیه به مولفه های اصلی، خوشه بندی و تشخیص ترکیب ژنتیکی ماهیان و آماره Fstبه کار گرفته شد.نتایج و بحث: در نتایج آنالیز تجزیه به مولفه های اصلی ماهیان قزل آلای خال قرمز دریاچه و رودخانه دلیچای در امتداد اولین مولفه اصلی (25.11 درصد تغییرات) کاملا از یکدیگر جدا شدند. اما در راستای سایر مولفه های اصلی با یکدیگر همپوشانی داشتند. تحلیل داده ها به روش خوشه بندی نیز در تمام گروه بندی ها افراد متعلق به رودخانه دلیچای و دریاچه را به صورت دو گروه مجزا نشان داد که سهم هر یک از گروه های دلیچای و دریاچه در یکدیگر بسیار جزئی و ناچیز بود. همچنین میزان تمایز محاسبه شده در بین جمعیت های رودخانه دلیچای و دریاچه معنی دار بود. دلیل این تمایز می تواند عدم امکان مهاجرت و دسترسی ماهیان رودخانه دلیچای به دریاچه سد لار و بالعکس، به علت وجود تور فلزی در لوله های انتقال آب پایه پل جاده روی رودخانه در دهانه رودخانه دلیچای باشد. از سوی دیگر این احتمال نیز وجود دارد که ماهیان قزل آلای خال قرمز رودخانه دلیچای رفتار ساکن بودن داشته و تمایلی به مهاجرت به دریاچه حتی در صورت عدم وجود این مانع فیزیکی نداشته اند. رفتار ساکن بودن به علت کم بودن تراکم ماهیان و برآورده شدن نیازهای زیستی و زیستگاهی آنها و عدم نیاز به مهاجرت پدید می آید.نتیجه گیری: در کل نتایج این مطالعه نشان داد که ماهیان قزل آلای خال قرمز رودخانه دلیچای و ماهیان دریاچه ترکیب ژنتیکی متفاوتی داشته و به طور معنی داری از یکدیگر متمایز هستند. در هر صورت، تمایز بالای ماهیان رودخانه دلیچای و احتمال ایزوله شدن این جمعیت و عدم امکان دسترسی ماهیان دریاچه و سایر رودخانه های پارک ملی لار به این رودخانه نیازمند بازنگری و اتخاذ روش های مدیریتی مطلوبتر و کارآمدتر می باشد.
الهام ابراهیمی؛ فراهم احمد زاده؛ بابک نعیمی
دوره 15، شماره 4 ، دی 1396، ، صفحه 215-232
چکیده
سابقه و هدف: گوشتخواران به خاطر جایگاهشان در رأس هرم غذایی همواره در معرض تهدید قرار دارند. امروزه حدود 65% از گوشتخواران در فهرست سرخ اتحادیه جهانی حفاظت، در رده خطر انقراض یا آسیب پذیر قرار گرفتهاند .در مقیاس جهانی در راسته گوشتخواران، خانواده کفتارها از خانوادههایی با تعداد گونه اندک (4 گونه) محسوب میشود. کفتار راهراه ...
بیشتر
سابقه و هدف: گوشتخواران به خاطر جایگاهشان در رأس هرم غذایی همواره در معرض تهدید قرار دارند. امروزه حدود 65% از گوشتخواران در فهرست سرخ اتحادیه جهانی حفاظت، در رده خطر انقراض یا آسیب پذیر قرار گرفتهاند .در مقیاس جهانی در راسته گوشتخواران، خانواده کفتارها از خانوادههایی با تعداد گونه اندک (4 گونه) محسوب میشود. کفتار راهراه (Hyaena hyaena) تنها عضو این خانواده در ایران است و در رتبه نزدیک به تهدید ( (NTفهرست سرخ IUCNقرار دارد. هدف از این پژوهش تهیه مدل توزیع گونهای کفتار راهراه بهعنوان یک گونه با پراکنش جغرافیایی گسترده در ایران است. مواد و روشها: با استفاده از لایههای نوزده متغیر اقلیمی همبستگی بین متغییرها برای گونه کفتار راهراه تجزیهوتحلیل شد و متغیرهایی که همبستگی بیش از 75/0 داشتند، حذف شدند. در نهایت هشت مدل توزیع گونهای در بسته آماری sdm (GLM, GAM, BRT, SVM, RF, MARS, CART, FDA) در نرمافزار R مورد استفاده قرار گرفت. با توجه به اینکه مدلهای توزیع گونهای همواره در معرض عدم قطعیت قرار دارند و این موضوعی است که نمیتوان از آن چشمپوشی کرد، یک راهحل برای برآورد تغییرات بین مدلی و کاهش عدمقطعیت در پیشبینی، استفاده از پیشبینیهای ترکیبی به جای استفاده از یک روش مدلسازی واحد است. از اینرو پس از تعیین پتانسیلهای زیستگاهی کفتار راهراه توسط هشت مدل مذکور، بهترین مناطق برای پراکنش این گونه در ایران با بهرهگیری از مدل ترکیبی (Ensemble) مشخص شد. نتایج و بحث: یافـتـههـای ایـن بررسی نشان داد متغیرهای دمای متوسط سالانه، بارش فصلی، بارش گرمترین فصل از اهـمـیـت بالایی برخوردارند و در مجموع مدلهای FDA ، GAM، BRT،CART، GLM دارای قابلیت اعتماد در سطح خوب، مدل MARS دارای قابلیت اعتماد در سطح عالی و مدلهای SVM و RF دارای قابلیت اعتماد بسیار عالی هستند. نتایج نشان داد مدلهایGLM, GAM, BRT, MARS,CART, RF عموماً مناطق مرکزی ایران و مدلهای SVM و FDA مناطق حاشیهای دریای خزر را بهعنوان بهترین مناطق برای توزیع گونهای کفتار راهراه پیشبینی کردهاند، تفاوت در نتایج پیشبینی مدلها تاییدکننده عدم قطعیت بین مدلها است از اینرو ضرورت استفاده از روش ترکیبی آشکار میشود. نتایج مدل ترکیبی نشان داد مناسبترین مناطق برای پراکنش کفتار راهراه مناطق نیمهخشک و استپی مرکزی ایران است. نتیجهگیری: به تازگی از SDMsبرای تخمین گستره حضور گونهها و همچنین کشف اثرات تغییر اقلیم بر توزیع آنها استفاده میشود و در میان این مدلها استفاده از رویکرد مدلسازی ترکیبی راهحل مناسبی برای کاهش عدمقطعیت پیشبینی در مدلسازی توزیع گونهای محسوب میشود، بنابراین نتایج این پژوهش علاوه بر پیشبینی توزیع مکانی کفتار راهراه به نوبه خود میتواند به اقدامات مدیریتی حفاظت این گونه نیز کمک کند.