palette
سیما اسعدی, اسماعیل فاتحی فر, رسول علی اشرفی پور, محمد رستگاری
1-8 صفحه
کلانشهر تهران از نظر آلودگی هوا در رده ی بالایی قرار گرفته است و این امتیاز منفی، سلامتی ساکنان این منطقه را تهدید می کند. ترکیبات آلی فرار و به خصوص بتکس ها، گروه بزرگی از آلاینده های هوا هستند که نقش بحرانی در شیمی اتمسفر شهر تهران بازی می کنند. بنزن، مهم ترین ترکیب این آلاینده ها بوده و موجب بروز سرطان خون و بیماری های مرتبط با آن می شود. ترکیبات آلی فرار بایستی در مکان های مختلف شهری شناسایی و سنجش شوند، تا بتوان آن ها را کنترل کرد. برای سنجش مقدار آلاینده های ترکیبات آلی فرار در هوای شهر تهران، 32 ایستگاه شامل مناطق مسکونی، ترافیکی، صنعتی و شاهد انتخاب شدند و با استفاده از دستگاه پرتابل، اندازه گیری شدند. این اندازه گیری ها در دو مرحله (مرداد و شهریور 1391 و نیز بهمن و اسفند 1391) انجام شدند. میانگین غلظت ترکیبات آلی فرار، در مرحله اول و دوم، در محیط شهری به ترتیب 14/3 پی پی بی و 65/3 پی پی بی می باشد. طبق نتایج تحلیل مکانی ترکیبات آلی فرار با استفاده از نرم افزار آرک ویو، انتشار این آلاینده ها در حجم بالا از صنایعی مانند پالایشگاه اتفاق می افتد. پس به این ترتیب در شهر تهران، نقاطی که مقدار ترکیبات آلی فرار بالاست، شناسایی شدند.
آلودگی هوای تهران، ترکیبات آلی فرار، تحلیل مکرانی ، نرم افزار Arcview.
مهدی رجبی, میلاد بیرانوند
9-16 صفحه
طوفان های گرد و غباری که اغلب در مناطق خشک و نیمه خشک جهان روی می دهند حجم زیادی از ذرات معلق را با خود حمل می کنند و از این رو به عنوان یکی از مهمترین معضلات زیست محیطی در مقیاس های منطقه ای و بین المللی تلقی می گردند. این تحقیق به ارزیابی مقادیر فلزات سنگین در ذرات گرد و غبار ته نشین شده در شهرهای سنندج، خير آباد و اندیمشک در غرب ایران می پردازد. نمونه برداری ذرات گرد و غبيار از 03 خرداد 1091 بمدت یکسال در بازه های زمانی 13 روزه و به طيور همزمان در سه ایستگاه مذکور با استفاده از روش Gauge Deposit Method صورت گرفت و اندازه گیری فلزات Fe و Mn با استفاده از جذب اتمی به روش شعله و Ni, Cr, Cd, Pb, Ag, As, Cu, Zn به روش کوره گرافیکی انجام شد. سپس سطح آلودگی فلزات سنگین با استفاده از Index Enrichment و( Igeo) Geo-Accumulation Index شاخص های Factor( EF )ارزیابی گردید. نتایج شاخص‌های Igeo و EF میزان آلودگی Ag و Cu را بیش از دیگر فلزات سنگین در گرد و غبار هر سه ایستگاه ارزیابی کرد. علی رغم کمتر بودن ميانگین میزان گرد و غبار باریده در ایستگاه سنندج، غلظت فلزات سنگین در ذرات گرد و غبار این ایستگاه در مقایسه با ایستگاه های دیگر بطور نسبی بیشتر بود. بیشترین گرد و غبار باریده بر واحد سطح در ایستگاه اندیمشيک، سپس ایسيتگاه خر آباد و نهایتا ایستگاه سينندج بدسيت آميد. يمن آنکيه حيداک ر و حداقل میزان گرد و غبار باریده بر سه ایستگاه به ترتیب در اردیبهشت و بهمن ثبت شد.
ذرات معليق، Index Accumulation-Geo ،Index Factor Enrichment ،فلزات سنگین.
*مجتبی رفیعیان, علی اکبر تقوایی, مریم مروت نیا
17-26 صفحه
امروزه از مسائل اساسی شهرها و فضاهای شهری عدم کارایی و افول کیفی آنهاست. تا پیش از صنعتی شدن، اصول برنامه ریزی شهرهای سنتی برپایه ارزش های ساکنان شهر و در پی هویت بخشی به بافت شهر بود. به تدريج با عدم حفظ تعادل متغيرهاي اقتصادي، اجتماعي و زيست محيطي، نوعي گسست كالبدي و فرهنگي و اجتماعي در سطح محلات شهري ايجاد گرديد، كه منجر به ناكارآمدي آنها و کاهش رضایتمندی ساکنان شد. هدف از این مقاله، بررسی مؤلفه های اثرگذار در مطلوبیت سکونتی در شهرهای سنتی خودرو در مقایسه با شهرهای جدید و مقایسه تطبیقی میزان مطلوبیت سکونتی در این دو شهر می باشد. جهت دستیابی به این امر، از روش معادلات ساختاری که ترکیبی از دو رویکرد تحلیل عاملی تأییدی و تحلیل مسیر می باشد، استفاده شده است. پس از بررسی داده ها از طریق آزمون T مطلوبیت سکونتی در شهر هشتگرد با اختلاف معناداری بیشتر از شهر جدید هشتگرد بوده است. ضرایب استاندارد مدل تحلیلی پژوهش نشان از بیشترین تأثیرپذیری مطلوبیت سکونتی از مؤلفه اجتماعی در مقایسه با مؤلفه کالبدی در دوشهر دارد، میزان اهمیت مؤلفه کالبدی در شهر جدید با ارتباط 60 درصدی بیشتر از شهر قدیم با میزان ارتباط 50 درصدی می باشد. علاوه بر آن پژوهش نشان داده است که با افزایش مدت اقامت ساکنان در شهر رضایتمندی ساکنان افزایش می یابد.
رضایت مندی سکونتی، مدل معادلات ساختاری، شهر هشتگرد، شهر جدید هشتگرد
سید مهدی حسینی فرد, هادی قربانی, مصطفی آقازاده, مجتبی حسینی فرد
27-36 صفحه
هدف از این پژوهش سنتز نانو ذرات دی اکسید منگنز (MnO2) و تعیین کارآیی آن در حذف سرب از محلول های آبی بود. به این منظور نانو ذرات دی اکسیدمنگنز به روش الکتروشیمیایی کاتدی سنتز گردید و تاثیر پارامترهایpH، زمان تماس، مقادیر جاذب و اثر غلظت اولیه بر فرآیند جذب سرب در سیستم ناپیوسته مورد بررسی قرار گرفت. ایزوترم های جذب لانگمیر و فرندلیچ و همچنین سینتیک های جذب سرب بر روی جاذب نانو ذرات دی اکسید منگنز بر اساس مدل های هو و همکاران و لاگرگرن بررسی شد. جهت مشخصه یابی و بررسی مورفولوژیکی نانو ذرات دی اکسید منگنز (MnO2) از میکروسکوپ الکترونی روبشی(SEM)، دستگاه پراش نگار اشعه ایکس(XRD) و طیف سنج مادون قرمز(FTIR) استفاده گردید. تصاویر تولیدی با میکروسکوپ الکترونی روبشی نشان داد که اندازه این ذرات 30 تا 50 نانومتر است. نتایج نشان داد که با افزایش pH محلول آبی از 3 تا 6، درصد و ظرفیت جذب سرب افزایش می یابد، به طوری که در pH برابر با 6 میزان جذب به حداکثر خود رسید ولی در pH برابر 7 کاهش یافت. لذا pH بهینه برای حذف سرب با استفاده از نانو ذرات دی اکسید منگنز برابر با 6 بدست آمد. افزایش زمان تماس باعث افزایش راندمان حذف شد. نتایج نشان داد که با افزایش غلظت یونهای سرب ظرفیت جذب افزایش ولی راندمان جذب کاهش می یابد. به طور کلی نتایج این مطالعه نشان داد که استفاده از نانوذرات دی اکسیدمنگنز به عنوان یک روش مناسب باپتانسیل بالا درحذف سرب از محلولهای آبی است.
پالایش سرب، نانو ذرات، دی اکسید منگنز، الکتروشیمیایی، محلول های آبی
فاطمه رجب نیا, سید حسین هاشمی, ریحانه رسول زاده, سعید صوفی زاده
37-42 صفحه
پساب صنعت نساجی یکی از آلودهترین پسابهای صنعتی است. تاکنون روش های مختلفی برای تصفیه این نوع پساب به کار رفته است. در این میان ازن به دلیل اکسیدکنندگی قو ی و حمله به باندها ی دوگانه مولکول های رنگ می تواند برای تصفیه این نوع پساب به کار رود. هدف از این پژوهش تعیین pH و زمان بهینه برای حذف آلاینده های پساب صنعت نساجی است. در این تحقیق آزمایشات داخل یک راکتور 2/4 لیتری با mg 341/ 1393 ازن ورودی انجام گرفت. کارایی حذف رنگ و COD 1 با استفاده از روش ازن زنی در pH 5 و 9 و زمان ها ی مختلف بررسی شد. نتایج نشان داد که بهترین کارایی روش ازن زنی در 9= pH و زمان 99 دقیقه است. تحت شرایط بهینه میزان حذف COD 6/21 درصد و میزان کاهش رنگ به ترتیب برابر بود با 56/22 ،63/33 و 36/99 درصد. از آنجاکه قدرت معدنی کردن ازن کم است و کاربرد آن به تنهایی و برای رسیدن به سطح مطلوب تصفیه، از لحاظ اقتصادی به صرفه نیست، پیشنهاد می شود که این روش در ترکیب با روش های دیگر استفاده شود.
پساب صنعت نساجی، تصفیه، ازن زنی، pH
صادق صالحی, احمد بخارایی, ژیلا احمدی
43-52 صفحه
امروزه افزایش جمعیت، زندگی مدرن و تغییر الگوهای مصرف منجرر بره تولید روزانه حجم قابل توجهی پسماند میشوند و کمبود زمین به منظور دفن بهداشتی پسماند و ماندگاری طولانی مدت برخی از انواع پسماند مانند شیشه، پلاستیک و ...، تاثیرات نامطلوب زیست محیطی (آلودگی های خاک، آب و هوا) در پی خواهند داشت. بنابراین، مدیریت پسماندها به ویژه پسماندهای خانگی از اهمیت خاصی برخوردار است. یکی از راهکارهای مناسب در این زمینر تفکیک پسماندهای خانگی است. شهرداری تهران نیز در سال های اخیر تلاش کرده است تا شهروندان را نسبت به این امر ترغیب کند. تحقیق حاضر با هدف بررسی نقش آموزش و دانش تفکیک پسماند در مدیریت پسماندهای خانگی در منطقه 8 شهرداری تهران در سال 1394 انجام شد. 400 نفر از شهروندان این منطقه به صورت نمونه گیری سهمیه ای= تصادفی انتخاب شدند. جمع آوری اطلاعات از طریق پرسشنامه و تحلیل آن با استفاده از نرم افزار spss انجام شد. نتایج نشان می دهد دانش شهروندان نسبت به انواع پسماند در سطح بالایی بود اما مشارکت شهروندان در سطح متوسطی قرار داشت. نتایج آزمون فرضیه های تحقیق نشان داد که بین آموزش تفکیک پسماند، زمان آموزش و دانش نسبت به تفکیک پسماند با رفتار تفکیک پسماند رابطه مستقیم و مثبت وجود دارد. بین متغیرهای جمعیتی سن، جنس، تحصیلات و رفتار تفکیک پسماند رابطه آماری معنیداری به دست نیامد. به طور کلی نتایج تحقیق حاضر ضمن تایید تجربی تاثیر آموزش بر رفتار تفکیک پسماند توسط شهروندان، ضرورت توجه به سایر عوامل اجتماعی و فرهنگی را نیز مطرح می کند. به عبارت دیگر، عامل آموزش و ارتقا سطح دانش به تنهایی نمی توانند منجر به تفکیک پسماند شوند و باید در کنار سایر عوامل موثر در رفتار تفکیک پسماند بررسی شوند.
مدیریت پسماند، آموزش شهروندان، دانش شهروندان ، شهرداری تهران.
مهدی پناهی, سیدحسن میرهاشمی
53-58 صفحه
امروزه با توجه به خشکسالی های اخیر و گرمایش زمین مدل سازی و پیش بینی پارامترهای اقلیمی امری اجتناب ناپذیر به نظر م یرسد که در میان روش های موجود استفاده از الگوریتم های داده کاوی در پییش بینی عناصر اقلیمی کاربرد وسیعی پیدا کرده است، لذا در این پژوهش دو الگوریتم داده کاویCART و CHAID درپیش بینی دمای هوای ایستگاه سینوپتیک اراک مورد ارزیابی قرار گرفتند. داده های هواشناسی شامل متوسط ساعات آفتابی، دمای نقطه شبنم، درصد رطوبت نسیبی، سرعت باد، کمبود فشار بخار اشباع طی دوره چهل وشش ساله (2335-1993) مورد استفاده قرار گرفته شد. پس از معرفی داده های هواشناسی به صورت متوسط ماهانه به عنوان متغییرهای ورودی و متوسط دمای ماهانه ماه بعد به عنوان متغییرهای خروجی ی بیه دو الگیوریتم میذکور، 2 الگوریتم ها توسط دو شاخص آمیاری ریریه همبسیتگی ( R (و متوسیط مطلق خطا (MAE) مورد ارزیابی قرار گرفتند . بر اساس دو شاخص آماری مدل درختی CHAID با مقدار 915.0 = R و 77.2 = MAE عملکرد بهتری در پیش بینی دمای متوسط ماه بعد نسبت به الگیوریتم CART داشته است.
پیشبینی، مدل درختی، CART، CHAID، دمای متوسط ماهانه، ایستگاه سینوپتیک اراک.
احمدرضا محرابیان, راضیه غفوری, علی موذنی
59-74 صفحه
تهديدهاي گسترده عليه بيوسفر جهاني و کمبود بودجه هاي حفاظتي، شیوه های کارامدتری را جهت اجرای طرح هاي حفاظتي بنا نهاده است. رویکرد جامع نگر به تنوع زیستی رویکرد رويکرد حفاظت اکوسيستم محور را تقویت نموده است. حوضه آبريز تالاب ميقان اراک بواسطه اهمیت اکوسیستمی و تهدیدهای گسترده زیست محیطی به عنوان يک نمونه مناسب جهت این ارزیابی انتخاب گردیده است. در حوضه آبريز تالاب ميقان شرايط اکوتوني ناشي از تغيير تدريجي رويشگاههاي هالوفيت به رويشگاههاي غير هالوفيت، رويشگاههاي کويري به کوهستاني و رويشگاههاي خشکي به رويشگاههاي تالابي و نيز حضور رویشگاههاي متباين، تنوع گونه ها، ريختارها و اجتماعات گیاهی، تنوع بالاي جانوری، پتانسيل ايجاد تالاب بين المللي و قابليت ایجاد منطقه مهم پرندگان، وجود منطقه شکار ممنوع از اهميت اکولوژيکي و اکوتوريستي زيادي برخوردار شده است. به علاوه عدم وجود رودهاي دائمي، خشکسالي، برداشت بي رویه آب هاي زير زميني ، تغيیر شيب هيدرولوژيکي، کاهش کيفت آب هاي زير زميني، آلودگي هاي شيميايي و ميکروبي، برداشت املاح و عدم وجود مطالعات آمايش سرزميني و سبب چالش ها و آسيب جدي در مديريت و حفاظت تالاب شده است. بنابراين ارزيابي و تدوين اطلاعات پايه اين منطقه و اجراي برنامه هاي مديريتي نقش مهمي در حفاظت تالاب خواهد داشت.
تالاب ميقان، اکوسیستم، تهديدها، حفاظت، مديريت.
صديقه عطرکار روشن, زهرا فتحی
75-84 صفحه
اگرچه مدت هاست بشر متوجه اهمیت محیط زیست به عنوان بستر توسعه پایدار در زندگی خود شده، اما تهدیدات زیست محیطی در فرایند توسعه کشورها یک واقعیت انکارناپذیر است. از طرفی، بی توجهی به عوامل مؤثر بر توسعه پایدار، می تواند، پیامدهای جبران ناپذیری را برای جوامع بشری در برداشته باشد در این راستا، با توجه به نقش آموزش در پیشگیری از تخریب محیط زیست، هدف از این پژوهش بررسی تاثیر آموزش بر رشد تولید و انتشار CO2 به عنوان شاخص کیفیت محیط زیست طی دوره ی 1992 تا 2112 در کشورهای منتخب خاورمیانه است دراین تحقیق برای آزمون فرضیه ها، مدل اقتصاد سنجی پنل پویا به روش گشتاورهای تعمیم یافته (GMM) برای ایران و 11 کشور منتخب منطقه منا (کشورهای خاورمیانه و شمال آفریقا) به کار گرفته شده است نتایج حاصل از تخمین مدل، حاکی از تاثیر مثبت و معنی دار متغییر آموزش (متوسط سال های مدرسه رفتن) با ضریب 0.12 بر بهبود کیفیت محیط زیست و کاهش رشد آلودگی هوا در طول دوره مورد بررسی در کشورهای فوق است . علاوه بر این، یافتته ها نشان می دهند که بین نهادهای سیاسی و کاهش رشد جمعیت با کاهش رشد آلودگی هوا رابطه مستقلی وجود دارد به عبارت دیگر، با افزایش سطح آموزش در کشورهای در حال توسعه به طور اعم، و با افزایش متوسط سال های تحصیل در مدرسه، نسبت به کل جمعیت به طور اخص، از شدت رشد آلودگی هوا کاسته می شود از این رو، می توان با افزایش سرمایه گذاری در این بخش به کاهش انتشار CO2 در کشورهای منا کمک کرد.
رشد انتشار CO2 ،آموزش، پنل پویا، گشتاورهای تعمی یافته، GMM ،کشورهای منا.
مینا رضائی, سیده فرخ حسینی شکرابی, مهدی ورسه ای, عبداله سمیعی بیرق
85-96 صفحه
فاضلاب‌های رنگی صنایع نساجی به‌ویژه ترکیبات آزو معمولاً حاوی مواد سمی و پایدار در محیط‌زیست هستند. بنابراین بررسی کارایی روش‌های متعدد در حذف آنها ضروری است. ترکیب رنگی Acid red 37 از نظر ساختار در گروه رنگ‌های منو آزو قرار دارد که در حال حاضر در صنایع نساجی کاربرد وسیعی یافته است. هدف از این تحقیق بهینه‌سازی عوامل مؤثر و مقایسه روش‌های الکتروفنتون و الکتروکواگولاسیون در حذف Acid Red 37 است. در این تحقیق فاضلاب مورد آزمایش از نوع سنتزی و رنگ Acid Red 37 تهیه و در مقیاس پایلوت انجام شد. پارامترهای مؤثر مانند غلظت، pH، دانسیته جریان الکتریکی و دما بر کارایی هر دو فرایند مورد بررسی قرار گرفت و درنهایت مقادیر بهینه هریک از پارامترها و میزان انرژی مصرفی در راندمان 90 درصد تعیین شد. درنهایت جهت بررسی تجزیه آلاینده و ترکیبات تولیدی، آنالیز GC-Mass صورت گرفت. شرایط بهینه جهت حذف آلاینده در روش الکتروفنتون شامل 3= pH، مدت زمان واکنش min160، دانسیته جریان الکتریکی معادل mA/cm230 در غلظت mg/L 50 با میزان انرژی مصرفی KWh/Kg Dye removal 8/142 بود. در روش الکتروکواگولاسیون 7pH = ، مدت زمان واکنش min120، دانسیته جریان الکتریکی معادل mA/cm230 در غلظت mg/L 150 با میزان انرژی مصرفی KWh/Kg Dye removal 2/130 بود. نتایج حاصل نشان داد که هر دو روش قابلیت حذف Acid red 37 را دارند اما روش الکتروکواگولاسیون نسبت به الکتروفنتون راندمان بالاتری دارد و میتواند به‌عنوان گزینه برتر معرفی شود.
نساجی، 37 Acid red ،الکتروفنتون، الکتروکواگوال سیون، .GC-Mass.
اردوان زرندیان, احمد رضا یاوری, حمید رضا جعفری, حمید امیرنژاد
97-112 صفحه
سنجش کمیت و پیش بینی اثرات تغییر در خدمات آبی اکوسیستم به واسطه اقدامات انسانی یکی از موضوعات پیچیده در ارزیابی های محیط زیستی است که میتواند از طریق کاربست مدل های دینامیک و فضایی خدمات اکوسیستمی تسهیل گردد. این مقاله چگونگی کاربرد مدل WW PSS را برای محاسبه تعادل و خدمات آبی اکوسیستم در شرایط پایه و سنجش اثرات تغییر در پوشش جنگلی بر کمیت و کیفیت این خدمات در شرایط سناریو، در لندسکیپ جنگلی سرولات و جواهر دشت مورد بررسی قرار می دهد. نتایج حاصل از اجرای مدل نشان داد که سطح تحت پوشش جنگلی متراکم در لندسکیپ مورد مطالعه طی 13 سال اخیر 29% کاهش و پوشش جنگلی نیمه متراکم و ضعیف به ترتیب 14% و 15% افزایش یافته است. سپس اثرات این تغییرات ساختاری بر خدمات آبی مورد سنجش قرار گرفت که نشان دهنده کاهش توان لندسکیپ مورد مطالعه در ایجاد تعادل آبی به میزان میانگین 5/1 میلیمتر در سال و افزایش رواناب به مقدار 12197528 متر مکعب در سال ناشی از کاهش تبخیر و تعرق به واسطه قطع درختان جنگلی است. در گام نهایی پیامدهای مهم محیط زیستی ناشی از تغییرات در خدمات مذکور، با استفاده از مدل اندازه گیری شد که نتایج حاکی از افزایش میانگین فرسایش خاک به میزان 57/0 میلیمتر در سال و تشدید پتانسیل توزیع آلاینده های آبی در محدوده مورد بررسی بود.
سامانه پشتیبان سیاست گذاری، مدل سازی، کاربری زمین ، اثرات، خدمات آبی اکوسیستم .
هادی ویسی, علی علی پور, فاطمه دریجانی
113-124 صفحه
این تحقیق با هدف تحلیل اثرات برنامه های IPM/FFS بر دستاوردهای مختلف از نظردست اندرکاران مختلف شامل جوامع کشاورزان، افراد دولتی در سطح ملی و محلی و محققانی که از این برنامه های حمایت می کنند انجام شد. این تحقیق از نظر استفاده از دیدگاهی جامعه شناختی برای تبیین کارکرد تقویتی و تجمعی ارزیابی اثرات برنامه های IPM/FFS منحصر بفرد است و در این رابطه از رهیافت های سرمایه های جمعی و مدیریت سازگاری بهره برده است. در این تحقیق جمعاً 86 نفر به عنوان برنمونه از دست اندرکاران برنامه های IPM/FFS انتخاب شدند. تحلیل به مولفه های اصلی برای تعیین عوامل اثر برنامه های IPM/FFS استفاده گردید و چند عامل شامل ارتقای رفاه اجتماعی، بهبود سلامت ایمنی مزرعه، توسعه مهارتهای اجتماعی (رهبری) و فنی، مدیریت ریسک و بازاریابی، بهبود کیفیت تولید و همچنین گسترش توانمندهای تجربی کشاورزان و استقرار مدیریت اکولوژیک سازگار تبیین شدند. بر اساس کارکرد تقویت کنندگی و تجمعی اثرات برنامههای IPM/FFS این گونه نتیجه گیری شد که این برنامههای با تشویق یادگیری اجتماعی از طریق توسعه مهارت های رهبری و اجتماعی و فنی سبب تقویت سرمایه انسانی و سیاسی شده اند، که این مهارت ها نیز به نوبه خود سبب ارتقای سرمایه های مالی و اجتماعی از طریق گسترش دامنه فعالیت های محلی، روابط و خط مشی های مرتبط با بهبود مدیریت اگرواکوسیستم شده اند (سرمایه طبیعی). سرانجام بر اساس کارکرد تجمعی و تقویتی اثرات برنامه های IPM/FFS به ویژه برای دستیابی به اهداف بلندمدت، رهیافت مدیریت سازگاری پیشنهاد گردید تا با استفاده از رهیافت های مشارکتی بر اثرات توسعه ای تاکید شود.
S/IPM ،اثرات، کارکرد تقویتی و تجمعی، سرمایه های جمعی، کشاورزی، رهیافت های مشارکتی
کتایون ورشوساز, جانت زنگنه, نغمه مبرقعی دینان, صدیقه موسوی پور
125-136 صفحه
در بسياري از محیط های شغلي، خطاهاي انساني به دليل منتهی شدن به حوادث ناگوار از اهميت بسزایی برخوردار است. به همين علت جهت پيشگيري و کاهش پيامدهاي ناشي از خطاهاي انساني ، شناسايي و علت يابي آنها ضروری است. هدف از انجام اين مطالعه شناسايي، ارزيابي و مدیریت ریسک خطاها ي انساني در واحدهای تقویت فشار گاز و نمک زدایی مارون بود. پس از ارزيابي بخش هاي مختلف اتاق کنترل واحد های نمک زدایی و تقویت فشار از منظر ايمني و بهداشتي به منظور شناسايي خطرات و عوامل بالقوه آسيب رسان انسانی(وظایف بحرانی) ، از روش مشاهده ، مصاحبه و بازدید استفاده شد. در اين تحقيق جهت تجزيه و تحليل وظایف بحرانی واحد های نمک زدایی و تقویت فشار از روش آنالیز سلسله مراتبی وظایف استفاده شد. سپس خطرات و عوامل بالقوه آسيب رسان انسانی با توجه به احتمال وقوع و شدت اثر ارزيابي و طبقه بندي گرديدند. در فرآيند ارزيابي ريسك از روش هازوپ انسانی بهره گيري شد. نتايج بدست آمده از محاسبه ريسک برگه های کار هازوپ انسانی واحدهای مارون حاکي از آن است که عدم انجام وظیفه شغلی با درصد (33/88 %)، به عنوان مهم ترین وظیفه شغلی و خطاهاي انساني با بالاترین درصد 66/41 % مهمترین علل بروز خطاهای شرکت مارون شناخته شد. پیامد خطاهای انسانی نیز به سه دسته پیامد اقتصادی با بالاترین درصد 96/44 % ، پیامد مدیریتی با میزان 55/32 % و پیامد زیست محیطی با کمترین درصد 48/22 % محاسبه گردید. روش هازوپ انسانی مي تواند جهت محدود نمودن فرصت ها براي رخداد خطاي انساني و کاهش شدت عواقب چنين خطاهايي از طريق تغييراتي در آموزش، طراحي، سامانه هاي ايمني و دستورالعمل ها که در نتيجه آن قدرت تحمل خطا در طراحي ها و يا عمليات بيشتر شود، مورد استفاده قرار گيرد.
هازوپ انسانی، تجزیه و تحلیل سلسله مراتبی وظایف ، اتاق کنترل ، خطای انسانی، نفت و گاز مارون