palette
بهروز بهروزی راد, پیوند مکتبی, علیرضا جعفرنژادی
1-10 صفحه
تغييرات تنوع و تركيب جمعيت پرندگان دو شاخص مهم زيستي و بيان کننده وضعيت سلامت محيطزيست هستند، به همين دليل در زمستان 1392 و بهار 1393 تنوع و تركيب جمعیت پرندگان جزيره شادی اهواز بررسی شد. این جزیره به پارک شهر تبدیل شده و توسط پلی به ساحل غربی روخانه کارون مرتبط شده است. مساحت آن حدود 7/1 هکتار است. در دو فصل زمستان1392 و بهار1393، 37 گونه پرنده متعلق به 18تيره در جزيره شادی توسط دوربین چشمی10×40 و تلسکوپ با مشاهده مستقیم، شناسایی و با روش Total Count شمارش و تركيب جمعيت آنها تعيين شد. مجموع پرندگان شمارش شده در زمستان 1414قطعه با 23 گونه (با تراکم 83 پرنده در هر هکتار) و در بهار 1036 قطعه با 29گونه (با تراكم 61 پرنده در هكتار) با تركيب جمعيت Ciconiformes و Passeriformes بود. بيشترين تعداد پرنده در اسفند ماه 688 قطعه و بيشترين تعدادگونه 27گونه در ارديبهشت ماه شمارش شد. تيره حواصلیان Ardeidae با 5 گونه بيشترين تنوع درمقام اول، و 10 تيره Apodidae, Motacilidae, Hirondonidae, Alaudidae, Himantopodidae, Turdidae. Sternidae, Rallidae Motacilidae, و Picnonotidae با یک گونه کمترین تنوع را داشتند. گونه Egretta garzetta با 437 قطعه از پرندگان كنار آبزي در بهار و Larus ridibundus با 576 قطعه از پرندگان آبزی در زمستان گونه غالب بودند.
تنوع گونه ای، ترکیب جمعیت پرندگان، جزيره شادي.
اسماعیل فلاحی, فاطمه رستگاری پور
11-22 صفحه
مديريت كارای استفاده از منابع در تولید كشاورزي، نقشی کلیدی در فرایند توسعه‌ي پايدار ایفا مي‌کند. در این راستا، هدف پژوهش حاضر تعیین میزان بهینه‌ی اقتصادی مصرف آب و نهاده‌های آلاینده‌ی محیطزیست در تولید گندم در دشت سیدان- فاروق شهرستان مرودشت است. دادههای مورد نیاز، به‌صورت مقطعی و مربوط به سال زراعی 90-1389 بوده که از تکمیل پرسش‌نامه و با استفاده از روش نمونه‌گیری خوشه‌ای دومرحله‌ای گردآوری شد. یافتههای حاصل از این بررسی حاکی از این است که بهره‌بردارن گندم‌کار، نهاده‌ی آب و نهاده‌ی آلاینده‌ی کود اوره را بیشتر از حد بهینه‌ی اقتصادی استفاده کرده‌اند. دلیل اصلی استفاده‌ی بی‌رویه از آب را بایستی به شیوه‌ی آبیاری غالب منطقه منتسب دانست، ازاینرو به‌جای توسل صرف به ابزارهای قیمتی در مدیریت مصرف آب، که براساس تجربه در منطقه‌ی مورد بررسی عمدتاً ناکارا بوده است، استفاده از سیستم‌های نوین آبیاری با راندمان بالاتر توصیه می‌شود. در مورد نهاده‌ی کود اوره نیز اگرچه فرایند هدفمند کردن یارانه‌ی نهاده‌های تولید، اثرات مفیدی در راستای بهینه‌سازی مصرف این نهاده داشته، اما پیروی کشاورزان از نظام مرسوم مصرف نهاده و نهادینه شدن الگوی مصرفی نادرست هم‌چنان سبب به‌کارگیری بیش از حد این نهاده‌ی آلاینده‌ی محیطزیست شده است. بر این اساس، پیشنهاد می‌شود درادامه‌ی روند واقعی‌سازی قیمت‌های نهاده با توجه به حاشیه‌ی سود معقول برای کشاورزان، اقدامات ترویجی در قالب تدوین برنامه‌های کودی یا راهبردهای دیگر و نیز جایگزینی کودهای آلی به‌منظور کاهش مصرف نهاده‌های آلاینده‌ی محیطزیست پیگیری شود. علاوه بر این، نهاده‌های کود فسفات و سم در حد بهینه استفاده شده است.
مصرف بهینه‌ی اقتصادی، محیطزیست، نهاده‌ی تولید، کشاورزی، گندم.
اسداله اکبریان اقدم, علی محمد احمدوند, سعید علیمحمدی
23-36 صفحه
پدیده تغيير اقليم در كشور اثرات محسوس و اغلب نامطلوبي را ايجاد خواهد كرد. آشكار سازي و بررسي اثرات این پديده بر محيطزيست و عوامل هيدرولوژيكي از جمله جریان رودخانه‌ها، به‌عنوان عامل اساسی در تامين منابع آبي، يك ضرورت است. پژوهش حاضر در این راستا، سناریوهای بلندمدت جریان و تبخير تحت تاثير پديده مذکور را در حوضه آبريز سد كارون 4 طي مراحلي تولید کرده است. ابتدا روابط محاسبات تبخير و مدل‌هاي برآورد جريان تهيه شد. سپس بر اساس بارش و دمای ماهانه این حوضه كه توسط مدل‌های گردش عمومی و تغییراقلیم AOGCM[i] تحت 11 مدل از سری AR4[ii] بررسی و تعداد 28 سناریو برای عوامل مذکور براي 90 سال آینده ایجاد شده، جريان و آورد رودخانه محاسبه شده است. جریان از مدل رگرسیونی تجربی چند متغيره برآورد شده که به استناد دادههای تاریخی ایجاد و کالیبره گردید. جریان آینده براي هر يك از سناریوها بطور جداگانه شبيه‌سازي و محاسبه گردیده است. رفتار و روند تغییرات جریان، در بدبین‌ترین و خوش‌بین‌ترین سناریوها مورد تحلیل قرار گرفته و تغييرات جريان در سه دوره 30 ساله و تا انتهاي قرن حاضر تحليل شده است. نتایج نشان می‌دهد در انتهاي دوره سوم (2100)، افزایش دما 6/22% و کاهش بارش 2/17% خواهد بود كه موجب تغییرات قابل توجهي در جریان رودخانه شده و مقدار آن را از 4/7% (خوش‌بين‌ترين سناريو) تا 32% (بد‌بين‌ترين سناريو) و به طور متوسط 6/18% کاهش خواهد داد. کاهش جریان منابع آبي تنها در تولید 1000 مگاواتي نیروگاه کارون 4 كاهش 20 درصدي ايجاد خواهد کرد و حداکثر و حداقل متوسط تولید نيروگاه به 971 و 395 مگاوات می‌رسد.
[i]Atmospheric-Ocean General Circulation Models
[ii]Fourth Assessment Report of IPCC
نیروگاه برقابی، مدل رگرسیونی تجربی، سناریوي جريان، ریزمقیاس‌سازی، تبخير و تعرق
لیلا تبریزی, سیاوش محمدی, مجتبی دلشاد, بابک متشرع زاده
37-48 صفحه
گیاه دارویی رزماري (Rosmarinus officinalis L.) گياهي چندساله و از تيره نعناعیان (Lamiaceae) است که در صنايع دارويي، آرايشي و بهداشتي، غذايي و نوشابه‌سازي استفاده مي‌شود. برای بررسی رشد و عملکرد گیاه دارویی رزماری در همزیستی با قارچ میکوریزا آربسکولار تحت تنش فلزات سنگین سرب و کادمیوم، تحقیقی در سال 1391 بر اساس یک آزمایش گلدانی در گلخانه پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران واقع در کرج به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با چهار تکرار اجرا شد. تيمارها شامل قارچ میکوریزا در دو سطح تلقیح و عدم تلقیح میکوریزا و فلز سنگین در پنج سطح بدون فلز، سرب 150، سرب 300، کادمیوم 40 و کادمیوم 80 میلی‌گرم در کیلوگرم خاک بودند. صفاتی از قبیل ارتفاع بوته، تعداد ساقه فرعی در بوته، طول ساقه فرعی، تعداد برگ، سطح برگ، قطر یقه، وزنتر و خشک اندام هوایی، وزن خشک برگ، نسبت وزن خشک برگ به وزن خشک اندام هوایی، درصد اسانس و عملکرد اسانس اندازه‌گیری شدند. نتایج نشان داد که با افزایش غلظت فلزات سنگین سرب و کادمیوم در خاک میزان رشد و عملکرد در رزماری کاهش یافت. اما تلقیح گیاهان با قارچ میکوریزا باعث افزایش آنها در شرایط تنش فلزات سنگین شد و رشد و عملکرد را در چنین شرایطی بهبود بخشید. بیشترین میزان وزن تر و خشک اندام هوایی در گیاهان میکوریزی و عدم کاربرد فلزات سنگین و کمترین میزان این صفات در گیاهان غیرمیکوریزی آلوده به کادمیوم 80 میلی‌گرم در کیلوگرم خاک حاصل شد که به ترتیب به میزان 63/57 و 46/79 درصد نسبت به گیاهان میکوریزی و عدم کاربرد فلزات سنگین کاهش یافت. همچنین بالاترین درصد و عملکرد اسانس رزماری به ترتیب در گیاهان غیرمیکوریزی آلوده به سرب 300 میلی‌گرم در کیلوگرم خاک و گیاهان میکوریزی غیر آلوده به فلزات سنگین به دست آمد.
تنش‌های محیطی، فلزات سنگين، گیاهان دارویی، نهاده زیستی.
زید احمدی, اکبر یزدی, رضا اکرمی
49-56 صفحه
این پژوهش با هدف تعیین سطح فلز سنگین سرب در آب، رسوب و ماهی کفال در تالاب گمیشان انجام شد. نمونهبرداری این پژوهش در تالاب گمیشان و در سه نقطه ابتدایی، میانی و انتهایی تالاب انجام شد. نمونه‌ها در دو فصل تابستان و زمستان برداشت و تعداد نمونه‌ها شامل 3 تکرار برای هر نقطه و در هر مرحله بود. برای آنالیز سرب از دستگاه جذب اتمی با کوره گرافیتی استفاده شد. بر اساس نتایج مقایسه میانگین مقدار سرب در آب، رسوب و ماهی اختلاف معنیدار را نشان داد (05/0>p) بهطوریکه در هر دو فصل مقدار این عنصر در رسوب نسبت به ماهی بیشتر و مقدار سرب ماهی از آب بیشتر بود (رسوب>ماهی >آب). همچنین مقایسه میانگین مقدار سرب در ایستگاههای نمونهبرداری اختلاف معنی‌داری را نشان داد (05/0>p) و ایستگاه مختوم قلی بالاترین میزان سرب را در رسوبات نشان داد. نتایج مقایسه میانگین مقدار سرب در اندامهای آبشش، کبد و عضله اختلاف معنی‌داری را نشان داد (05/0>p) به طوریکه در دو فصل مورد بررسی مقدار این عنصر در آبشش نسبت به عضله بیشتر و مقدار سرب عضله از کبد بیشتر بود (آبشش>عضله>کبد). هر چند مقادیری از سرب در عضله مشاهده شد اما این مقدار از حد استانداردهای جهانی بهداشت و سلامت پایینتر بود و سلامت مصرفکنندگان را در حال حاضر، تهدید نمیکند.
فلزات سنگین، ماهی کفال، آلودگی آبی، تالاب گمیشان.
الهام شاهین فر, احمد حیدری, بابک حیدری علیزاده
57-66 صفحه
آلودگي محيطزيست با پسماند‌هاي خطرناك و زيان‌آور در بسياري از موارد غير قابل اصلاح است. آفت‌كش‌هاي تاريخ منقضي در انبارهاي سراسر جهان يكی از این نوع پسماندها هستند. عدم توجه و رسيدگي به اين انبارها پيامدهاي ناگواري براي انسان‌ها و محیطزیست در پی دارد. اين تحقيق با هدف بررسي امكان بازيافت سموم تاريخ منقضي موجود در انبارهاي شركت خدمات حمايتي كشاورزي انجام شده است. تست‌هاي كنترل كيفي نمونه‌ها براساس دستورالعمل‌هاي فائو، اتحاديه بين المللي شوراي تجزيه شيميايي آفت‌كش‌ها و شركت‌هاي سازنده آفت‌كش‌ها انجام شد. نتايج ميزان تجزيه شدن اين آفت‌كش‌ها بر اساس مدت زمان توليد آنها، نوع فرمولاسيون، شاخص‌هاي كنترل كيفي و شركت‌هاي توليدكننده فرمولاسيون EC دستهبندي شد. تجزيه و تحليل آماري بر اساس آزمون كاي دو برای تعيين اختلاف بين متغيرهاي مورد مطالعه و آزمون ريسك برای نشان دادن ريسك نسبي تجزيه شدن انجام شد. نتايج نشان داد که در نمونه‌های مورد بررسی همبستگی معنی‌داری بين مدت زمان توليد آفت‌كش‌ها و درصد تجزیه شدن آنها وجود ندارد. درصد تجزيه شدن در فرمولاسيون‌های EC، SC، WP و SL به ترتيب معادل 62%، 60%، 32% و 38% بود. ماده مؤثره در سه فرمولاسيون EC، SL، WP و pH در فرمولاسيون SC بيشتر از ساير شاخص‌هاي كنترل كيفي دچار تغييرات غير قابل قبول شده بود. همچنين نتايج نشان داد آفت‌كش‌هاي توليد داخل از ماندگاري بالاتري نسبت به توليدات هندي/ چيني در فرمولاسيون EC برخوردار بوده‌اند.
آفت‌كش‌های تاريخ منقضي، كنترل كيفي، فرمولاسيون‌ها، انبار.
سحر رضائیان, سید علی جوزی, مهدی ایرانخواهی
67-74 صفحه
به منظورارزیابی ریسک محیطزیستی خطوط انتقال گاز، تلفیقی از روش سامانه شاخصگذاری و فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) در اين تحقيق پیشنهاد شد. با استفاده روش ادغام شده انواع خطرهای زیست‌محیطی موجود در خطوط لوله براساس شاخصها و معیارهای تعیین شده طبقهبندی، کمی و اولویت‌بندی گردید. در این بین از روش فرآیند تحلیل سلسله مراتبی جهت تعیین وزن یا درجه اهمیت مولفههای تاثیرگذار در ارزیابی ریسک زیست‌محیطی خطوط انتقال گاز استفاده گردید. با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی، خطرهای شناسایی شده در طول مسیر خط لوله مورد نظر شناسائی شد. نتایج این مطالعه نشان داد که 46% از طول مسیر دارای سطح ریسک بالا (6054- 5467 امتیاز)، 48% از طول مسیر واجد سطح ریسک متوسط (6641- 6055 امتیاز)، 2% با پتانسیل ریسک کم (7228-6642 امتیاز) و ریسک ناچیز با امتیاز (>7228)، 4% میباشد. نزدیکی بخش جنوبی مسیر خط لوله با پارک ملی دریاچه ارومیه مهم‌ترین حساسیت این مسیر معرفی گردید.
ارزیابی ریسک محیطزیستی، سامانه شاخصگذاری، فرآیند تحلیل سلسله مراتبی، خطوط لوله انتقال گاز.
دنیا متقی, مهدی همایی, رسول راهنمایی
75-88 صفحه
آلودگی خاک از چالش‌های مهم عصر کنونی است.یکی از روش‌های آلودگی‌زدایی خاک، روش پالایش گیاهی است. استفاده از عوامل کی‌لیت کننده در خاک می‌تواند کارآیی این روش را افزایش دهد. تا‌کنون از روش کشت مخلوط برای بررسی روش گیاه‌پالایی خاک‌های آلوده به فلزات سنگین استفاده نشده است. هدف از این پژوهش، ارزیابی توانایی گیاه پالایی دو گیاه شاهی و تربچه، به صورت کشت مخلوط، در حضور دو نوع کی‌لیت طبیعی و مصنوعی در خاک‌های آلوده به کادمیوم بود. بدین منظور آزمایشی فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با 20 تیمار و سه تکرار انجام شد. فاکتور‌های آزمایشی شامل کادمیوم درپنج سطح (0،3،10،25،50 میلی‌گرم در کیلوگرم خاک از منبع نیترات کادمیوم)، کی‌لیت‌های اتیلن دی آمین تترا استیک اسید 1EDTA و نیتریلو تری استیک اسید 2NTA در دو غلظت 1 و 5/2 میلی‌مول بر کیلوگرم خاک بود. نتایج نشان داد پتانسیل استخراج سبز کادمیوم از خاک در کشت مخلوط بیشتر از روش تک‌کشتی است به‌گونه‌ای که پتانسیل استخراج سبز کادمیوم از خاک در تیمار کی‌لیت EDTA2.5 در 3Cd50 گیاه تربچه و شاهی در کشت مخلوط به ترتیب 7/7 و 7/5 و در روش تک‌کشت 4/5 و 4 کیلوگرم کادمیوم در هکتار است. همچنین،پتانسیل استخراج سبز کادمیوم از خاک توسط تربچه بیش از شاهی بود. نتایج همچنین نشان داد که کی‌لیت EDTA در مقایسه با NTA در استخراج سبز کادمیوم از خاک موثرتر بوده و انتقال کادمیوم از ریشه به شاخساره در حضور کی‌لیت EDTA بیشتر از NTAاست.
پالایش گیاهی، تربچه، شاهی، کادمیوم، کشت مخلوط، کی‌لیت.
محمد حسین شریف زادگان, رضوان عباسی بخشکندی
89-102 صفحه
دریاچه ارومیه دومین دریاچه بزرگ نمکی در جهان است. اکوسیستم این دریاچه به دلایل اجتماعی - اقتصادی و معیارهای اکولوژیکی نقش مهمی در شمال غرب ایران ایفا میکند. طی دهههای اخیر رويكرد توسعهاي كم توجه به پايداري منطقهای و تغييرات آب و هوایی، زمينه پيدايش وگسترش بحران محيطي درياچه اروميه را فراهم كرده است. هدف این پژوهش استفاده از ظرفیت رهیافت برنامهریزی محیطی یکپارچه به عنوان رهیافتی کلنگر و میان‌کنشی برای برنامهریزی و مدیریت سیستم محیطی دریاچه ارومیه از طریق یک فرآیند راهبردی و هدف‌سو در جهت ارتقای شرایط محیطی حوضه این دریاچه است. روش کار مبتنی بر مطالعات اسنادی و میدانی است که با مطالعه متون و منابع موجود در ارتباط با برنامهریزی محیطی و توسعهی پایدار و اسناد مرتبط با دریاچه ارومیه و مصاحبه با متخصصان محلی و ملی انجام شده است. در این راستا تحولات محیطی و میانکنشهای متقابل اکوسیستمی دریاچه ارومیه بررسی شده و با بهرهگیری از نظرات متخصصان امور محیطی و برنامهریزان و براساس نتایج بدست آمده از به کارگیری روش فرآیند تحلیل سلسله مراتبی و دلفی، سیاستهای بخش تصمیمگیرندگان برای بهبود شرایط اکوسیستم دریاچه در اولویت قرار گرفته است. در نتیجه براساس این سیاستها، تصمیمگیرندگان در این حوضه به عنوان تاثیرگذارترین بخش، باید در راستای درک کامل تاثیر فعالیت‌های انسانی در اکوسیستم دریاچه و آگاهی دادن به گروه‌هاي اثرگذار و اولويت‌داربرآمده و به مقابله جدی با این بحران بپردازند.
اکوسیستم، برنامهریزی محیطی، رهیافت یکپارچه، توسعه پایدار.
سید علی جوزی, سیده اولیا هاشمی
103-110 صفحه
این تحقیق با هدف حذف، کاهش وکنترل ریسکهای محیطزیستی موجود در واحد پلی کربنات و رزین اپوکسی شرکت پتروشیمی خوزستان با استفاده از روش‌های تجزیه تحلیل مقدماتی خطرو تجزیه تحلیل حالات شکست و اثرات آن برمحیطزیست به انجام رسید. پس از انجام محاسبات آماری در واحد پلی کربنات مشخص شد که آن دسته از جنبههای محیطزیستی که عدد اولویت آنها بالاتر از 125 است دارای سطح بالای ریسک هستند. بالاترین جنبه ریسک در این واحد مربوط به آزادشدن بخارات متیلن کلراید به علت هدایت off gas به سمت فلر در تاور میباشد که منجر به آلودگی هوا میباشد. همچنین نتایج ارزیابی بدست آمده در واحد رزین اپوکسی نشان می‌دهد آن دسته از جنبههای محیطزیستی که عدد اولویت آنها بالاتر از 184 است دارای سطح ریسک بالا هستند که بالاترین جنبه ریسک در این واحد مربوط به آزاد شدن بخارات کاستیک به علت شکستگی شیشه سایت گلاس است که منجر به آلودگی هوا می‌شود. نتایج ارزیابی ثانویه جنبههای محیطزیستی و اختلاف تجزیه تحلیل مقدماتی خطرمحاسبه شده و سطوح ریسک به دست آمده برای فعالیتها در این پتروشیمی نشان می‌دهد که به کارگیری روش‌های نوین در شناسایی وارزیابی ریسک و اعمال پارهای از اقدامات اصلاحی و کنترلی می‌تواند تا حدود قابل ملاحظهای از شدت بروز ریسکها و به دنبال آن از خسارات و زیان وارد بر محیطزیست بکاهد. از جمله این اقدامات میتوان به کنترل ذرات معلق توسط بهرهبردار، استفاده از شیشه سایت گلاس استاندارد، چک از طریق نمونه آزمایشگاهی و مقایسه درصد با وضعیت نشانگر و غیره اشاره کرد.
ارزیابی ریسک، جنبه زیست‌محیطی، عدد اولویت ریسک، تجزیه تحلیل مقدماتی خطر.
محمود احمدی, مهدی نارنگی فرد
111-120 صفحه
آشکارسازی بهنگام و دقیق تغییرات ویژگیهای سطح زمین، برای درک بهتر روابط و برهمکنشهای بین پدیدههای انسانی و طبیعی، برای اتخاذ تصمیمهای مناسب در مدیریت شهری بسیار اهمیت دارد. برای آشکارسازی این تغییرات در دهههای اخیر به طور گستردهای از دادههای ماهوارهای به عنوان منابع اولیه استفاده شده است. در این پژوهش، تغییرات صورت گرفته در کاربری و درصد نمایه بهنجار شده پوشش گیاهی و تاثیر آن بر الگوهای دمایی در دوره زمانی 25 ساله در محدوده منطقه یک شهر شیراز بررسی شده است. بدین برای دو مورد از تصاویر سنجنده TM ماهواره لندست به تاریخ 2 نوامبر سال 1986 و 7 آگوست سال 2011 انتخاب و با استفاده از نرمافزار ERDAS IMAGINE 9.2 دمای سطح زمین و میزان شاخص پوشش گیاهی و همچنین طبقهبندی نظارت شده با اعمال خوارزمیک بیشترین شباهت، کاربریهای شهری استخراج شد. یافتههای پژوهش نشان داد طی دورهای که پژوهش انجام میشد 4 کیلومتر مربع از کاربری پوشش گیاهی و63/8 کیلومتر مربع بایر در منطقه دچار کاهش مساحت و 17/13 کیلومترمربع از کاربری شهری با افزایش مساحت همراه بوده است. بیشترین کاهش سطح مربوط به کلاس پوشش گیاهی بسیار قوی و بیشترین افزایش سطح مربوط به سطوح فاقد پوشش است. همچنین یافتههای پژوهش آشکار کرد با تغییرات کاربری بهوجود آمده الگوهای دمایی دچار پراکنش بیشتر و تغییر دامنههای دمایی شده است.
آشکارسازی تغییرات، کاربری اراضی، الگوهای دمایی، سنجندهTM ، منطقه یک شیراز.
محسن محفوظی, حمید گشتاسب
121-128 صفحه
امروزه تغییرات اقلیمی، خشكسالی، جزیره‌ای شدن زیستگاه‌ها از جمله عوامل بحرانی در تهدید و كاهش تنوعزیستی به شمار می‌آیند. علاوه بر بلایا و پدیدههای طبیعی، فعالیت‌های با منشا انسانی از جمله مهم‌ترین عوامل جزیره‌ای شدن زیستگاه‌ها و قطع ارتباط جریان ژنی از طریق گذرگاه‌ها هستند. وجود گذرگاه‌های مطلوب و ایمن برای وحوش دارای مهاجرت بالفطره (ذاتی) و یا حیوانات بزرگ جثه و دارای قلمرو وسیع همانند قوچ و میش بسیار حیاتی است. این گونه‌ها باید بتوانند در قلمروهای شناخته‌شده خود جابجا شوند اما با حضور موانع متعدد فیزیكی یا ساخت و سازهای انسانی بیشتر آسیب می‌بینند. در صورت عدم تامین زیستگاه‌های مطلوب و پراكندگی اجباری گروه‌های جمعیتی قوچ و میش، به طور مسلم انزوای گروه‌های جمعیتی (در اثر فعالیت‌های انسانی) و در نتیجه قطع جریان ژنتیكی و كاهش تنوعزیستی در بلندمدت و در درجات بعدی تهدید و انقراض نسل گونه‌های شاخص به‌ویژه در راس هرم غذایی را شاهد خواهیم بود. در این پژوهش تعیین مطلوبیت و انتخاب لكه‌های زیستگاهی با روش وزن‌دهی و تلفیق چهار نقشه کاربری و پوشش اراضی، مدل رقومی فاصله از راه‌های دسترسی، مدل رقومی ارتفاع از سطح دریا و موقعیت‌های توپوگرافی درمحیط GIS انجام شد. سپس با اجرای مدل کمترین فاصله- هزینه، گذرگاه‌های بالقوه قوچ و میش با کمترین هزینه اکولوژیکی محاسبه شد. این گذرگاه‌ها در ادامه مورد بازدید میدانی قرار‌گرفته و از نظر تعارضات،کاربریهای بهنگام، مسائل و واقعیات زمینی بازبینی و درنهایت تدقیق شدند. درپایان مسیر گذرگاه‌های تدقیق‌شده با ملاحظه ضرورت و اولویت اجرا در سه فاز بخش‌بندی و چک لیست اولویت‌بندی مراحل اجرا و شرح تمهیدات و تجهیزات لازم برای استقرار گذرگاه‌ها درمنطقه مطالعاتی ارائه شد.
گذرگاه‌های زیستگاهی، هزینه اکولوژیکی، جریان ژنتیکی، نفوذپذیری زیستگاه، مطلوبیت زیستگاه.
غلامعلی شرزه ای, وحید ماجد
133-144 صفحه
برداشت بی‌رویه آب زرینه‌رود به‌عنوان یکی از روان‌آب‌های اصلی تغذیه‌کننده دریاچه ارومیه، برای مصارف کشاورزی، صنعتی و شهری و برنامه‌های توسعه اجرا شده روی این رودخانه که پایداری را در مدیریت این منبع اکوسیستمی در نظرنگرفته، باعث از بین رفتن گونه‌های مختلف جانوری و کاهش منافع و خدمات اکوسیستمی در پاییندست و شتاب در خشک شدن دریاچه ارومیه شده است. با توجه به کارکردهای زیست‌محیطی مهم این رودخانه، در این پژوهش بر پایه اطلاعات میدانی که بر مبنای روش‌شناسی آزمون انتخاب برای ارزش‌گذاری کارکردها و خدمات زیست‌محیطی منابع طبیعی بسط یافته، تمایل به پرداخت افراد برای بهبود ویژ‌گی‌ها و کارکرهای زیست‌محیطی این رودخانه و حفظ این منبع طبیعی برای مصارف اکوسیستمی، برآورد شده است. طبق یافتههای این تحقیق افراد برای کارکردهای اکوسیستمی مورد بررسی تمایل به پرداخت دارند و ویژگی‌تنوع زیست‌محیطی و بهبود آن را در اولین اولویت قرار داده و تمایل به پرداخت آنها برای بهبود این ویژگی بطور متوسط 6200 ریال است. مطبوعیت زیست‌محیطی، بهبود وضعیت چشم‌اندازهای زیبای اکوسیستم، فرصت تفریحی و حفظ آب منبع برای مصارف اکوسیستمی جایگاه‌های بعدی با تمایل به پرداخت‌های نهایی 6040 ، 4310، 2770 و 2400 ریالی را به خود اختصاص داده‌اند.
ارزش زیست‌محیطی، ارزش‌گذاری ویژگی‌محور، آزمون انتخاب، زرینه‌رود.