تهیه نقشه خطر فرسایش و تولید رسوب حوضه آبخیز سد دز با استفاده از سنجش از دور و GIS

نوع مقاله : Original Articles

نویسندگان

گروه سنجش از دور و GIS، دانشکده علوم زمین، داﻧﺸﮕﺎه ﺷﻬﯿﺪ ﺑﻬﺸتی

چکیده

با توجه به اهمیت منابع آبی در کشور ایران، نیاز است تا از بدنه های آب شیرین همچون سدها محافظت بیشتری گردد . یکی از مهمترین روشهای حفظ این منابع آبی، انجام مدیریت صحیح در جهت کاهش فرسایش و تولید رسوب می باشد که لازمه آن آگاهی از مقدار رسوب زایی و نواحی دارای بحران فرسایشی در حوزه های بالادست سدها است . از این رو مطالعه حاضر، تهیه نقشه بهنگام فرسایش و رسوب در حوزه آبخیز سد دز با مساحت تقریبی 17320 کیلومتر مربع جهت علاج بخشی سد دز و درک درست از مدیریت فرسایش این نواحی را مد نظر قرار داده است . وسعت قابل توجه حوزه آبخیز موردنظر و عدم امکان انجام عملیات میدانی گسترد ه بدلیل ویژگیهای طبیعی و صعب العبور بودن منطقه، موجب گردید تا استفاده از تصاویر ماهواره ای و سیستم اطلاعات جغرافیایی در تلفیق با عملیات میدانی محدود مورد توجه قرار گیرد . در این مطالعه با بررسی روشهای مختلف مدلسازی فرسایش و با 9 پارام تر مؤثر انتخاب گردید . به منظور تأمین PSIAC رسوب، مدل تجربی Landsat- و IRS اطلاعات ورودی موردنیاز مدل، از داده های ماهواره ای نقشه های پایه موجود، عکسهای هوایی، بازدید هلیکوپتری و نیز عملیات ، ETM+ زمینی بهره گرفته شد .کالیبراسیون مدل با داده های حاصل از بررسی مخزن سد و لحاظ ک ردن ویژگیهای بومی منطقه مورد مطالعه این امکان را فراهم آورد تا با بهره و تلفیق لایه های اطلاعاتی مختلف، شناسایی و طبقه بندی مناطق GIS گیری از فرسایشی میسر گردد . نتایج حاصله در قالب نقشه ها و آمار فرسایش، ضمن شناسایی کلاسهای فرسایشی و معرفی مناطق حاد فرسایش ی، راهگشای مدیریت حوضه آبخیز و کنترل رسوب با نگرش ویژه بر اولویتهای اجرایی می باشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Preparing the Map of Erosion Hazard and Sedimentation in Dez Watershed by Remote Sensing and GIS

نویسندگان [English]

  • Seyed Hossein Pourali
  • Ali Akbar Matkan
  • Amin Hosseini-asl
Department of Remote Sensing &GIS, Faculty of Earth Sciences, Shahid Beheshti University, G.C.
چکیده [English]

Regarding the importance of water sources in Iran, it is necessary to protect better water bodies such as reservoirs. The most efficient way of conserving water sources is to apply proper management to decrease erosion and sedimentation. The first step of this process is to be aware of sediment yield and identify erosion hazard areas in upper reach of reservoirs. The present study is the preparation of a map of erosion hazard and sedimentation in Dez watershed (area: 17320 km2) which is to be applied in the rehabilitation project of Dez dam. The inaccessible location and the fact that covers a wide area have made the use of satellite images inevitable. In this study, after examining several erosion and sedimentation modeling methods, the PSIAC - with 9 effective parameters - was selected; it is an empirical model in itself. In order to prepare the first series of data, IRS satellite data, Landsat ETM+, basic maps, the Arial photos, helicopter flights and also field checks were all applied. A calibration model with the data achieved from reservoir studies, and taking account of local characteristics of the area, prepared the opportunity to identify and classify erosive zones with GIS. The results which are presented as maps and erosion statistics, not only identify hazardous erosive areas, but also open a new horizon in the field of watershed management and sediment control by having a special outlook towards executive priorities. Keywords: Erosion, Sedimentation, Remote Sensing, GIS, Dez Dam

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: Erosion
  • Sedimentation
  • Remote Sensing
  • GIS
  • Dez Dam